Σαν αύριο πριν από είκοσι χρόνια, περίπου 300 εκατομμύρια Ευρωπαίοι κράτησαν στα χέρια τους ένα ολοκαίνουργιο νόμισμα, το ευρώ
Των Χρήστου Σταϊκούρα, PaschalDonohoe, ValdisDombrovskis, PaoloGentiloni, MaireadMcGuinnessκαι όλωντωνΥπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης
Σαν αύριο πριν από είκοσι χρόνια, περίπου 300 εκατομμύρια Ευρωπαίοι κράτησαν στα χέρια τους ένα ολοκαίνουργιο νόμισμα, το ευρώ. Από τη Λισαβόνα έως το Ελσίνκι και την Αθήνα, οι πολίτες είχαν τη δυνατότητα να κάνουν αναλήψεις χαρτονομισμάτων ευρώ στα κατά τόπους ΑΤΜ, να κάνουν τα ψώνια τους με ευρώ και να ταξιδέψουν στο εξωτερικό χωρίς να αλλάξουν συνάλλαγμα.
Η μετάβαση από 12 εθνικά νομίσματα στο ευρώ ήταν ιστορικά ένα μοναδικό εγχείρημα στο είδος του: η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εξέδωσε πάνω από 15 δισεκατομμύρια χαρτονομίσματα ευρώ και κόπηκαν περίπου 52 δισεκατομμύρια κέρματα πριν από την 1η Ιανουαρίου 2002.
Αξιοποιώντας την εξάπλωση της ενιαίας αγοράς, το ευρώ έγινε ένα από τα πιο απτά επιτεύγματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, μαζί με την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, το πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών Erasmus ή την άρση των τελών περιαγωγής εντός της ΕΕ.
Σε βαθύτερο επίπεδο, το ευρώ αντικατοπτρίζει μια κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα, που συμβολίζει την ολοκλήρωση ως εγγυήτρια της σταθερότητας και της ευημερίας στην Ευρώπη.
Ως Υπουργοί Οικονομικών και μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που κατευθύνουν την οικονομική πολιτική της Ευρωζώνης, ανατρέχουμε μαζί στα τελευταία 20 χρόνια και προσδιορίζουμε ορισμένες προτεραιότητες για το μέλλον του κοινού μας νομίσματος.
Τα τελευταία 20 χρόνια – η ωρίμανση
Ομολογουμένως, οι δύο πρώτες δεκαετίες του ευρώ ήταν πλούσιες σε γεγονότα.
Από τον μεγάλο ενθουσιασμό στις απαρχές του, το ευρώ έχει αναδειχθεί στο δεύτερο πλέον χρησιμοποιούμενο νόμισμα στον κόσμο. Το κοινό μας νόμισμα παραμένει ιδιαίτερα δημοφιλές – περίπου το 80% των πολιτών πιστεύει ότι το ευρώ ωφελεί την ΕΕ – και η Ευρωζώνη συνεχίζει να επεκτείνεται: από τα 11 αρχικά μέλη σε 19 χώρες σήμερα, και με ακόμη περισσότερες σε πορεία ένταξης τα επόμενα έτη.
Η πρόοδος αυτή σημειώθηκε σε πείσμα σοβαρών προκλήσεων. Το εγχείρημα αντιμετωπίστηκε από ορισμένους με επιφυλακτικότητα ενώ ήταν ακόμη στα σπάργανα.
Στα δέκα του περίπου χρόνια, στα κράτη μέλη και στα θεσμικά όργανα άρχισε να γίνεται αντιληπτό όλο και περισσότερο ότι η αρχιτεκτονική του ευρώ δεν είχε εξαρχής σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσει το βαρύτατο σοκ που προκάλεσαν η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και η κρίση δημοσίου χρέους που ακολούθησε. Δόθηκε έτσι το έναυσμα για τη μεταρρύθμιση του πλαισίου διακυβέρνησης της Ευρωζώνης, τη δημιουργία κοινού μηχανισμού στήριξης προς χώρες που αντιμετωπίζουν χρηματοοικονομικές δυσχέρειες και τη θέσπιση συστήματος ενιαίας εποπτείας για τις ευρωπαϊκές τράπεζες, σε αναγνώριση της ανάγκης να βρεθεί η λύση μέσω ευρύτερου συντονισμού και βαθύτερης ολοκλήρωσης.
Αυτές οι πρώτες κρίσεις επέτρεψαν στο ευρώ να ωριμάσει και να ενισχύσει τον διεθνή ρόλο του. Αντλήσαμε επίσης πολύτιμα διδάγματα που μας φάνηκαν χρήσιμα κατά την τρέχουσα πανδημία, η οποία δεν γνωρίζει σύνορα και ανέδειξε τόσο τον βαθμό της αλληλεξάρτησής μας όσο και την ισχύ της ενότητάς μας.
Όταν κατέστη σαφές το εύρος της κρίσης COVID-19, αντιμετωπίστηκε με πολύ ταχύτερη, πιο αποφασιστική και πιο συντονισμένη δράση πολιτικής, σε αντίθεση με προηγούμενες κρίσεις. Μολονότι τα υφιστάμενα συστήματα φορολογίας και πρόνοιας κατάφεραν να αμβλύνουν τις οικονομικές επιπτώσεις, η ΕΕ έλαβε άνευ προηγουμένου αποφάσεις για την περαιτέρω προστασία της ζωής και των εισοδημάτων, συμπληρώνοντας τις υποστηρικτικές νομισματικές πολιτικές της ΕΚΤ. Η συλλογική μας αντίδραση περιλάμβανε το πρόγραμμα χρηματοδοτικής στήριξης SURE, το οποίο συνέβαλε στην προστασία περίπου 31 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας, καθώς και το πρωτοποριακό σχέδιο ανάκαμψης για την Ευρώπη Next Generation EU.
Η συντονισμένη αντίδρασή μας σε επίπεδο πολιτικών, σε συνδυασμό με τη διάθεση εμβολίων κατά της COVID-19, βοήθησαν την Ευρωζώνη να ανακάμψει γρήγορα από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας. Εξάλλου, η χρηματοδοτική στήριξη και η στήριξη της ρευστότητας που παρασχέθηκαν είχαν σχεδιαστεί για να περιορίσουν τον κίνδυνο μακροπρόθεσμων ζημιών, ώστε οι οικονομίες μας να ξανακερδίσουν γρήγορα το χαμένο έδαφος.
Τα επόμενα 20 χρόνια
Έχουμε επιτύχει πολλά κατά τα πρώτα 20 χρόνια του ευρώ, ωστόσο πρέπει να γίνουν περισσότερα.
Πρέπει να συμβαδίσουμε με την καινοτομία και να προωθήσουμε τον διεθνή ρόλο του ευρώ. Το ίδιο το ευρώ πρέπει να προσαρμοστεί στην ψηφιακή εποχή. Για τον λόγο αυτό στηρίζουμε και συμβάλλουμε στις εν εξελίξει εργασίες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σχετικά με την ψηφιακή μορφή του νομίσματός μας.
Ταυτόχρονα, η Ευρωζώνη πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω. Μολονότι το ευρωπαϊκό τραπεζικό μας σύστημα στηρίζεται σε ισχυρά θεμέλια, πρέπει να καταβάλουμε περαιτέρω προσπάθειες προκειμένου να ενισχύσουμε την τραπεζική μας ένωση και να προσφέρουμε νέες ευκαιρίες οικονομικής ανάκαμψης και ανάπτυξης. Το ίδιο ισχύει και για τις κεφαλαιαγορές μας: πρέπει να αναλάβουμε αποφασιστική δράση ώστε να βελτιωθεί ο τρόπος με τον οποίο οι ιδιωτικές επενδύσεις και αποταμιεύσεις διοχετεύονται σε ολόκληρη την ενιαία αγορά προκειμένου να δοθεί στις επιχειρήσεις μας, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων, η χρηματοδότηση που χρειάζονται και στη συνέχεια να δημιουργηθούν νέες ευκαιρίες απασχόλησης.
Τα επίπεδα επενδύσεων έχουν παραμείνει πολύ χαμηλά για υπερβολικά μεγάλο διάστημα: πρέπει να επενδύσουμε στους ανθρώπους, στις υποδομές και στους θεσμούς μας, και οι επενδύσεις μας να είναι μαζικές και βιώσιμες. Σε συνδυασμό με υπεύθυνες δημοσιονομικές πολιτικές και τη συμβολή του ιδιωτικού τομέα, το Next Generation EU θα διαδραματίσει καίριο ρόλο στην υλοποίηση πολλών απαραίτητων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων. Πρόκειται για το καλύτερο μέσο που διαθέτουμε για να δώσουμε ώθηση στο αναπτυξιακό δυναμικό μας, να βελτιώσουμε το βιοτικό μας επίπεδο και να αντεπεξέλθουμε στις κρίσιμες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα.
Πρέπει επίσης να διασφαλίσουμε τη δημοσιονομική βιωσιμότητα δεδομένης της γήρανσης του πληθυσμού. Στο πλαίσιο της αναθεώρησης των κοινών δημοσιονομικών κανόνων μας, πρέπει να εγγυηθούμε ότι οι δημοσιονομικές και οικονομικές πολιτικές της Ευρωζώνης είναι κατάλληλες για τον επιδιωκόμενο σκοπό σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον και ανταποκρίνονται στις μελλοντικές προκλήσεις.
Το κοινό μας νόμισμα αποτελεί ένα άνευ προηγουμένου συλλογικό εγχείρημα, και μαρτυρεί την ενότητα που στηρίζει την Ένωσή μας.
Καθώς ο κόσμος ανακάμπτει από την πανδημία, ήρθε η στιγμή να συνδυάσουμε τις προσπάθειες και τους πόρους μας για να αποκομίσουμε τα οφέλη ενός ταχέως ψηφιοποιούμενου κόσμου και να διαχειριστούμε την κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα του κλίματος. Κανένα από αυτά τα θέματα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από χώρες που ενεργούν μεμονωμένα. Το ευρώ αποτελεί απόδειξη των όσων μπορούμε να επιτύχουμε με τη συνεργασία· με το βλέμμα στραμμένο στα επόμενα 20 χρόνια, ας το καταστήσουμε σύμβολο της δέσμευσής μας να εξασφαλίσουμε ένα βιώσιμο μέλλον, με ευημερία και χωρίς αποκλεισμούς, για τις επόμενες γενιές.
Το παρόν άρθρο συνυπογράφουν οι MagnusBrunner, Υπουργός Οικονομικών της Αυστρίας, NadiaCalviño, Α΄ Αντιπρόεδρος και Υπουργός Οικονομίας και Ψηφιοποίησης της Ισπανίας, ClydeCaruana, Υπουργός Οικονομικών και Απασχόλησης της Μάλτας, ValdisDombrovskis, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μια Οικονομία στην Υπηρεσία των Ανθρώπων, PaschalDonohoe, Πρόεδρος του Eurogroup και Υπουργός Οικονομικών της Ιρλανδίας, DanieleFranco, Υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών της Ιταλίας, PaoloGentiloni, Ευρωπαίος Επίτροπος Οικονομίας, PierreGramegna, Υπουργός Οικονομικών του Λουξεμβούργου, WopkeHoekstra, Υπουργός Οικονομικών των Κάτω Χωρών, JoãoLeão, Υπουργός Επικρατείας και Υπουργός Οικονομικών της Πορτογαλίας, BrunoLeMaire, Υπουργός Οικονομίας, Οικονομικών και Ανάκαμψης της Γαλλίας, ChristianLindner, Υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, MaireadMcGuinness, Ευρωπαία Επίτροπος για τις Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες, τη Χρηματοπιστωτική Σταθερότητα και την Ένωση Κεφαλαιαγορών, IgorMatovič, Υπουργός Οικονομικών και Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης της Σλοβακίας, KeitPentus–Rosimannus, Υπουργός Οικονομικών της Εσθονίας, Κωνσταντίνος Πετρίδης, Υπουργός Οικονομικών της Κύπρου, JānisReirs, Υπουργός Οικονομικών της Λετονίας, AnnikaSaarikko, Υπουργός Οικονομικών της Φινλανδίας, AndrejŠircelj, Υπουργός Οικονομικών της Σλοβενίας, GintarėSkaistė, Υπουργός Οικονομικών της Λιθουανίας, Χρήστος Σταϊκούρας, Υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας, VincentVanPeteghem, Υπουργός Οικονομικών του Βελγίου.
Το κοινό άρθρο στα αγγλικά
Reflections on 20 years of the euro
By Christos Staikouras, Paschal Donohoe, Valdis Dombrovskis, Paolo Gentiloni,
Mairead McGuinness and all Finance Ministers of the euro area
Twenty years ago tomorrow, around 300 million Europeans held a brand new currency in their hands, the euro. From Lisbon to Helsinki to Athens, citizens were able to withdraw euro banknotes in their local ATMs, buy their groceries with euro coins and travel abroad without exchanging currency.
The changeover from 12 national currencies to the euro was a one of a kind operation in history: the European Central Bank printed more than 15 billion euro banknotes and some 52 billion coins were minted ahead of 1 January 2002.
Building on the expansion of the Single Market, the euro became one of the most tangible achievements of European integration, together with the free movement of people, the Erasmus student exchange programme or the lifting of roaming charges within the EU.
On a deeper level, the euro is reflective of a common European identity, symbolic of integration as a guarantor for stability and prosperity in Europe.
As the finance ministers and members of the European Commission steering euro area economic policy, we take a collective look back at the past 20 years and identify some priorities for the future of our common currency.
The past 20 years – coming of age
It is fair to say that the euro has had an eventful first two decades.
From the great enthusiasm of its beginnings, the euro has grown to become the world’s second most widely used currency. Our shared currency remains highly popular – about 80% of citizens think the euro is good for the EU – and the euro area has continued to expand, from the 11 initial members, to 19 countries today, and more on the path to joining in the coming years.
This progress was made in the face of severe challenges. Some were sceptical about the project already at its infancy.
When it reached its teens, there was a wider realisation among the member states and institutions that the architecture of the euro was not originally designed to respond to the seismic shock of the global financial and subsequent sovereign debt crises. This prompted the reform of the euro area’s governance framework, the establishment of a joint support mechanism for countries in financial distress, and a common supervisory system for European banks: a recognition that the solution had to be found in greater coordination and deeper integration.
These early crises enabled the euro to mature and strengthen its international role. We have also learned valuable lessons that have stood us in good stead in the current pandemic: its borderless nature revealed both the depth of our inter-dependence and the strength of our unity.
When the scale of the COVID-19 crisis became evident, it was met with much swifter, more decisive and more coordinated policy action, in contrast to previous shocks. While existing tax and welfare systems worked to cushion the economic impact, the EU took unprecedented decisions to further protect lives and livelihoods, complementing the ECB’s supportive monetary policies. Our collective response included the SURE financial assistance scheme that has contributed to protecting about 31 million jobs, as well as the ground-breaking recovery plan for Europe – Next Generation EU.
Our coordinated policy response, coupled with the roll-out of COVID-19 vaccines, helped the euro area to quickly rebound from the economic effects of the pandemic. Moreover, the financial and liquidity supports provided were designed to limit the risks of long-term damage so that our economies could rapidly recover lost ground.
The next 20 years
We have achieved a lot in the first 20 years of the euro, but there is more to be done.
We need to keep pace with innovation and promote the international role of the euro. The euro itself must be fit for the digital age. That is why we support and contribute to the ongoing work of the European Central Bank on a digital form of our currency.
At the same time, the euro area needs to be further reinforced. While we have set strong foundations to our European banking system, we have more work to do to strengthen our banking union and unlock new opportunities for economic recovery and growth. The same applies to our capital markets: we must take decisive action to improve the way private investments and savings flow across the Single Market to provide much-needed financing to companies, including our SMEs, and in turn create new job opportunities.
Investment levels have been too low for too long: we must invest heavily and sustainably in our people, infrastructure and institutions. Coupled with responsible budgetary policies and the contribution of the private sector, Next Generation EU will play a key role in delivering many necessary reforms and investments. This is the best route we have to boost our growth potential, improve our living standards and tackle the critical challenges facing humanity.
We must also ensure fiscal sustainability as our population is ageing. In the context of the review of our common budgetary rules, we need to guarantee that euro area fiscal and economic policies are fit for purpose in a changed environment and responsive to future challenges.
Our common currency is an unprecedented collective endeavour, and a testament to the unity that underpins our Union.
As the world recovers from the pandemic, we must now combine our efforts and resources to reap the benefits of a rapidly digitalising world and to tackle the climate emergency. None of these issues can be addressed by countries acting alone. The euro is proof of what we can achieve when we work together – looking ahead to the next 20 years, let’s make it a symbol of our commitment to secure a prosperous, sustainable and inclusive future for coming generations.
* This article has been co-signed by: Magnus Brunner, Minister of Finance of Austria, Nadia Calviño, First Vice President and Minister for Economy and Digitalisation of Spain, Clyde Caruana, Minister for Finance and Employment of Malta, Valdis Dombrovskis, Executive Vice President of the European Commission for An Economy that Works for People, Paschal Donohoe, President of the Eurogroup and Minister of Finance of Ireland, Daniele Franco, Minister of Economy and Finance of Italy, Paolo Gentiloni, EU Commissioner for the Economy, Pierre Gramegna, Minister of Finance of Luxembourg, Wopke Hoekstra, Minister of Finance of the Netherlands, João Leão, Minister of State for Finance of Portugal, Bruno Le Maire, Minister of the Economy, Finance and Recovery of France, Christian Lindner, Minister of Finance of Germany, Mairead McGuinness, EU Commissioner for financial services, financial stability and Capital Markets Union, Igor Matovič, Minister of Finance and Deputy Prime Minister of Slovakia, Keit Pentus-Rosimannus, Minister of Finance of Estonia, Constantinos Petrides, Minister of Finance of Cyprus, Jānis Reirs, Minister of finance of Latvia, Annika Saarikko, Minister of Finance of Finland, Andrej Šircelj, Minister of Finance of Slovenia, Gintarė Skaistė, Minister of Finance of Lithuania, Christos Staikouras, Minister of Finance of Greece, Vincent Van Peteghem, Minister of Finance of Belgium.
