Αθήνα, 6 Μαρτίου 2025

 

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Χρήστος Σταϊκούρας: Δράσεις και έργα που ενισχύουν την ασφάλεια και συγκροτούν ένα σύγχρονο σύστημα λειτουργίας του σιδηροδρόμου

 

Τις πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί για την ενίσχυση της ασφάλειας στον σιδηρόδρομο μετά τον Ιούλιο του 2023, καθώς και την πρόοδο που έχει συντελεστεί σε άλλα πεδία των υποδομών και των μεταφορών παρουσίασε, σήμερα, ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας, στην ομιλία του στη Βουλή, στο πλαίσιο της συζήτησης επί της προτάσεως δυσπιστίας κατά της Κυβέρνησης.

Ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών αναφέρθηκε σε δράσεις και έργα που έχουν ήδη ολοκληρωθεί ή υλοποιούνται και τα οποία, όπως τόνισε: «έχουν ως σκοπό τη διαρκή ενίσχυση της ασφάλειας, τον περιορισμό των πιθανών επιπτώσεων του ανθρώπινου λάθους και τη συγκρότηση ενός σύγχρονου συστήματος λειτουργίας του σιδηροδρόμου».

«Μαγικές λύσεις σε μακροχρόνια προβλήματα δεν υπάρχουν. Απαιτείται υπομονή, σχέδιο, εθνική συνεννόηση, πείσμα και στοχο-προσήλωση. Χρειάζεται μεγάλη και συνεχής προσπάθεια, για να καλύψουμε ακόμα περισσότερο τις αδυναμίες και τις υστερήσεις και να φέρουμε τον ελληνικό σιδηρόδρομο στο επίπεδο που οραματιζόμαστε και αξίζει στους πολίτες και τη χώρα. Ως Κυβέρνηση συνεχίζουμε αυτή την εθνική προσπάθεια, με σοβαρότητα, μεθοδικότητα, επιμονή και σταθερά βήματα», κατέληξε στην ομιλία του ο κ. Σταϊκούρας.

Ακολουθεί η ομιλία του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστου Σταϊκούρα:

Το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών ανέδειξε, με τον πλέον οδυνηρό τρόπο, τα μεγάλα και διαχρονικά προβλήματα με τα οποία έχει βρεθεί αντιμέτωπος ο ελληνικός σιδηρόδρομος.

Προβλήματα που επιδεινώθηκαν με την οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, και για την επίλυση των οποίων απαιτείται συστηματική, συγκροτημένη, επίμονη και πολύχρονη προσπάθεια.

Αυτά επισημαίνονται τόσο στην Προειδοποιητική Επιστολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όσο και στο Πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ.

Κείμενα τα οποία, ταυτόχρονα, αναγνωρίζουν την πρόοδο που έχει συντελεστεί μετά την τραγωδία των Τεμπών.

Πρόοδο την οποία, με δική μου πρωτοβουλία, παρουσίασα στη Βουλή, ζητώντας τη Σύγκληση της αρμόδιας Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου, στις 24 Απριλίου και στις 24 Σεπτεμβρίου 2024.

Το ίδιο έπραξα και κατά την τοποθέτησή μου στη Βουλή, στις 19 Δεκεμβρίου 2024, επί του Νομοσχεδίου για την αναδιάρθρωση του σιδηροδρομικού τομέα.

Σήμερα, και πάλι, δεν θα ωραιοποιήσω καταστάσεις.

Θα παρουσιάσω τις πραγματικές εξελίξεις στον τομέα, από τον Ιούλιο του 2023, δηλαδή μέσα στους τελευταίους 18 μήνες, ώστε να αντιμετωπιστούν προβλήματα δεκαετιών στον ελληνικό σιδηρόδρομο.

Υποστηρίζω ότι κινούμαστε, με ευθύνη, καθαρότητα και αποτελεσματικότητα στη σωστή κατεύθυνση, με απτά και όλο καλύτερα αποτελέσματα για την ασφάλεια των μεταφορών.

Συγκεκριμένα:

1. Τον Σεπτέμβριο του 2023, η Σύμβαση 717 για τη σηματοδότηση και την τηλεδιοίκηση στον άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας, ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε.

Δηλαδή, πριν τις καταστροφές του Daniel, ήταν εγκατεστημένη και λειτουργική στο 100%.

Στο τμήμα που επλήγη, προκειμένου να είναι ασφαλής η κυκλοφορία, οι διασταυρώσεις των συρμών γίνονται στους σταθμούς Λιανοκλαδίου και Λάρισας, οι οποίοι καλύπτονται από σηματοδότηση και τηλεδιοίκηση, και ενδιάμεσο σταθμό ελέγχου τον Παλαιοφάρσαλο.

Επίσης, τον Δεκέμβριο του 2024, για το τμήμα Τιθορέα – Δομοκός, ολοκληρώθηκε η σηματοδότηση και τηλεδιοίκηση, με τη Σύμβαση 635.

2. Τον Νοέμβριο του 2023 ολοκληρώθηκε η παράδοση της Σύμβασης για την εγκατάσταση συστήματος αυτόματης προστασίας συρμών ETCS επί της γραμμής.
3. Τον Μάρτιο του 2024 υπεγράφη, η Σύμβαση μεταξύ ΓΑΙΑΟΣΕ και Hitachi Rail για την αποκατάσταση των συστημάτων ETCS σε 115 μονάδες επί συρμών.

Έως σήμερα έχουν αναταχθεί 72 μονάδες, και, τον Σεπτέμβριο του 2025, θα έχουν αναταχθεί και οι υπόλοιπες 43 μονάδες.

4. Σήμερα, το σύστημα τηλεπικοινωνίας GSM-R είναι εγκατεστημένο στο 78% της γραμμής Αθήνα – Θεσσαλονίκη, έχοντας ανατάξει τις ζημιές που προκάλεσε ο Daniel.

Επίσης, είναι εγκατεστημένες 100 μονάδες GSM-R επί συρμού, έχοντας λάβει, τον Ιούλιο του 2023, τη σχετική αδειοδότηση από τη ΡΑΣ.

Εκτιμάται ότι στο τέλος του 1ου εξαμήνου του 2025, και το σύστημα GSM-R θα είναι πλήρως λειτουργικό, πλην του τμήματος Τιθορέα – Δομοκός.

5. Το διάστημα Αύγουστος – Σεπτέμβριος 2023, προστέθηκαν 2 Κέντρα Ελέγχου Κυκλοφορίας, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό στα 5.

Επίσης, από το 2024, λειτουργούν 3 καινούργια Κέντρα Ελέγχου Σηράγγων, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό στα 4.

Τέλος, το 2025 τέθηκε, για πρώτη φορά, σε λειτουργία σύστημα επιτήρησης κυκλοφορίας συρμών στο τμήμα της μονής γραμμής μεταξύ των Σιδηροδρομικών Σταθμών Αθηνών και Αγίων Αναργύρων.

6. Την περίοδο Σεπτεμβρίου – Δεκεμβρίου 2023, τοποθετήθηκαν 300 κάμερες για τη συνεχή παρακολούθηση των συρμών σε σήραγγες.
7. Το 2024, για πρώτη φορά, εκκινήσαμε τη διαγωνιστική διαδικασία για την αντικατάσταση 90 αυτόματων συστημάτων ισόπεδων διαβάσεων παλαιάς τεχνολογίας, με πιστώσεις ύψους 25 εκατ. ευρώ.
8. Τον Ιούλιο του 2023, ο ΟΣΕ υπέγραψε, για πρώτη φορά, Σύμβαση με το Ελληνικό Δημόσιο, 5ετούς διάρκειας, στο πλαίσιο της οποίας αυξάνεται η ετήσια χρηματοδότησή του από τα 45 εκατ. ευρώ στα 75 εκατ. ευρώ.
9. Σήμερα, το προσωπικό του ΟΣΕ αριθμεί 1.317 άτομα, έναντι 1.096 ατόμων στο τέλος του 2023.

Παράλληλα, σε περίπου 1 μήνα, ολοκληρώνεται η πρόσληψη, μέσω ΑΣΕΠ, 140 νέων μόνιμων στελεχών.

Επιπλέον, έχει εγκριθεί από το Υπουργείο Εσωτερικών η αύξηση προσωπικού κατά 100 μονίμους υπαλλήλους.

10. Τον Δεκέμβριο του 2024, ψηφίστηκε ο ν. 5167, όπου δημιουργήθηκε ενιαίος Διαχειριστής Σιδηροδρομικής Υποδομής, η εταιρεία «Σιδηρόδρομοι Ελλάδος».

Στόχος η νέα εταιρεία να λειτουργεί με τις βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές, να στελεχωθεί από εξειδικευμένο προσωπικό και να υιοθετήσει σύγχρονα εργαλεία διαχείρισης έργων και απόδοσης.

11. Τον Οκτώβριο του 2024, υπεγράφη σύμβαση με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, για την εκπόνηση στρατηγικού, επιχειρησιακού και επενδυτικού προγράμματος ανάπτυξης των σιδηροδρομικών μεταφορών.
12. Τον Απρίλιο του 2024, υποβάλαμε, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Σχέδιο Δράσης για την Ασφάλεια και τη Διαλειτουργικότητα, που καταρτίσαμε σε συνεργασία με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Το Σχέδιο Δράσης εφαρμόζεται.

Έχουν ήδη υποβληθεί 3 αναφορές προόδου.

Το εν λόγω Σχέδιο Δράσης, με ορίζοντα ολοκλήρωσης το τέλος του 2026, περιλαμβάνει τις περισσότερες από τις συστάσεις ασφαλείας που το Πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ κάνει προς τον ΟΣΕ, τη ΡΑΣ και τη Hellenic Train.

Τονίζεται βέβαια, για όσους δεν έχουν διαβάσει το Πόρισμα, ότι 4 από τις συστάσεις ασφαλείας είναι προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Σιδηροδρόμων, και 2 προς άλλο Υπουργείο που δεν σχετίζεται με τη λειτουργία του σιδηροδρόμου.

13. Τον Σεπτέμβριο του 2023, στελεχώθηκε o ΕΟΔΑΣΑΑΜ.

Και τον Δεκέμβριο του 2024, με το ν. 5167, ενισχύθηκε θεσμικά τόσο η λειτουργική ανεξαρτησία όσο και η οικονομική αυτονομία του, αυξάνοντας τις συνολικές οργανικές θέσεις και υπερδιπλασιάζοντας τον προϋπολογισμό του.

14. Υλοποιούνται επενδύσεις υποδομών, ύψους 3 δισ. ευρώ, που πρόσφατα εξασφάλισε η Κυβέρνηση μέσω χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ, το Πρόγραμμα «Συνδέοντας την Ευρώπη (CEF)», και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Αυτές είναι οι πιο σημαντικές πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί για την ενίσχυση της ασφάλειας στον σιδηρόδρομο μετά τον Ιούλιο του 2023.

Το έργο που έχει γίνει όμως στο Υπουργείο, την ίδια περίοδο, εκτείνεται και σε άλλα πεδία.

• Μετά από 18 χρόνια, το Μετρό Θεσσαλονίκης παραδόθηκε στην κοινωνία, και επίκειται η επέκτασή του προς την Καλαμαριά.
• Μετά από 10 χρόνια, ο αυτοκινητόδρομος Πάτρα – Πύργος θα ολοκληρωθεί εντός του έτους.
• Μετά από 15 χρόνια, κυκλοφορούν ήδη 515 νέα, αντιρρυπαντικής τεχνολογίας λεωφορεία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, και αναμένονται άλλα 550 το επόμενο εξάμηνο.
• Μετά από 21 χρόνια, ανανεώνουμε 14 συρμούς της Γραμμής 1 του ΗΣΑΠ, ώστε να έχουμε περίπου 10 πρόσθετα τρένα μέχρι το τέλος του 2026.

Η 28^η Φεβρουαρίου 2023 καταγράφεται, στη συνείδηση της κοινωνίας μας, ως ημέρα εθνικού πένθους και μνήμης για τους συνανθρώπους μας που έχασαν τη ζωή τους στην τραγωδία των Τεμπών.

Οι περισσότεροι ήταν νέα παιδιά.

Το πάνδημο κοινωνικό αίτημα για την ανάδειξη της αλήθειας και την απόδοση δικαιοσύνης είναι δίκαιο και εύλογο, όπως κατέδειξε και η μαζική και ειρηνική συμμετοχή των πολιτών στα συλλαλητήρια.

Το ίδιο και η απαίτηση των συμπολιτών μας να τελειώσουμε με τη νοοτροπία του «πάμε κι όπου βγει».

Σε αυτό το ανθρώπινο, εθνικό και πολιτικό καθήκον παραμένουμε προσηλωμένοι.

Οι δράσεις που σας ανέπτυξα, τα έργα που έχουν ήδη ολοκληρωθεί και αυτά που υλοποιούνται, έχουν ως σκοπό τη διαρκή ενίσχυση της ασφάλειας, τον περιορισμό των πιθανών επιπτώσεων του ανθρώπινου λάθους και τη συγκρότηση ενός σύγχρονου συστήματος λειτουργίας του σιδηροδρόμου.

Καταλήγω, μαγικές λύσεις σε μακροχρόνια προβλήματα δεν υπάρχουν.

Απαιτείται υπομονή, σχέδιο, εθνική συνεννόηση, πείσμα και στοχο-προσήλωση.

Χρειάζεται μεγάλη και συνεχής προσπάθεια, για να καλύψουμε ακόμα περισσότερο τις αδυναμίες και τις υστερήσεις και να φέρουμε τον ελληνικό σιδηρόδρομο στο επίπεδο που οραματιζόμαστε και αξίζει στους πολίτες και τη χώρα.

Ως Κυβέρνηση συνεχίζουμε αυτή την εθνική προσπάθεια, με σοβαρότητα, μεθοδικότητα, επιμονή και σταθερά βήματα.

2025-03-06 ΔΤ – Ομιλία Βουλή Πρόταση Δυσπιστίας

Αθήνα, 26 Φεβρουαρίου 2025

 

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

 

Απάντηση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών Χρήστου Σταϊκούρα σε επίκαιρη ερώτηση στη Βουλή με θέμα το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασφαλείας των Σιδηροδρόμων ETCS

Τοποθέτηση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστου Σταϊκούρα, στη Βουλή, απαντώντας σε επίκαιρη ερώτηση του Βουλευτή Επικρατείας της Πλεύσης Ελευθερίας, Αλέξανδρου Καζαμία, με θέμα τη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασφαλείας των Σιδηροδρόμων ETCS.

 

Ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας, ανέφερε:

Ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος κ. Μαρινάκης ανέφερε στην ενημέρωση των πολιτικών συντακτών:

«Επιδιώκοντας ακόμα υψηλότερες προδιαγραφές ασφαλείας, έχει προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό η εγκατάσταση όλων των πτυχών του ολοκληρωμένου ευρωπαϊκού συστήματος ERTMS. Αυτό είναι το συνολικό ευρωπαϊκό σύστημα. Αποτελείται, αφενός, από το υποσύστημα ασφαλούς κυκλοφορίας των συρμών ETCS και, αφετέρου, από το υποσύστημα για τις απρόσκοπτες τηλεπικοινωνίες μεταξύ του προσωπικού και των σταθμών και των αξιωματούχων, GSM-R. Αν εξαιρεθεί το τμήμα του επλήγη από τη θεομηνία Daniel, η κεντρική γραμμή μεταξύ Αθήνας – Θεσσαλονίκης διαθέτει πια την υποδομή που απαιτείται για το παρατρόχιο κομμάτι του υποσυστήματος ασφαλούς κυκλοφορίας των αμαξοστοιχιών. Σε εξέλιξη είναι η υλοποίηση της σύμβασης για την ανάταξη του εν λόγω συστήματος και στους συρμούς».

Προϋπόθεση όμως λειτουργίας αυτού είναι η σηματοδότηση.

Συνεπώς, είναι μία ευκαιρία σήμερα να σας παρουσιάσω αναλυτικά που βρισκόμαστε, στον κεντρικό σιδηροδρομικό άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη:

 

1^ον. Σηματοδότηση

• Το 2019 το σύστημα σηματοδότησης ήταν εγκατεστημένο και λειτουργικό σε 151,9 χλμ., ήτοι 31%.
• Τον Φεβρουάριο του 2023 είχε εγκατασταθεί και λειτουργούσε σε 259,2 χλμ., ήτοι 54%.
• Τον Σεπτέμβριο του 2023, ολοκληρώθηκε η εγκατάσταση και το σύστημα λειτουργούσε σε 487 χλμ., ήτοι στο 100% του άξονα.
• Σήμερα, λόγω των καταστροφών που προκάλεσε η θεομηνία Daniel, είναι εγκαταστημένο και λειτουργικό σε 387 χλμ., ήτοι το 80%, ενώ έχει ήδη ξεκινήσει η διαγωνιστική διαδικασία για τα έργα αποκατάστασης.

Άρα έχουμε καλύτερα, πληρέστερα και πιο λειτουργικά συστήματα σηματοδότησης σήμερα.

 

2^ον. Τηλεδιοίκηση

• Το 2019 το σύστημα τηλεδιοίκησης ήταν εγκατεστημένο και λειτουργικό σε 5,6 χλμ., ήτοι 1%.
• Τον Φεβρουάριο του 2023, είχε εγκατασταθεί και λειτουργούσε σε 149,5 χλμ., ήτοι 31%.
• Τον Σεπτέμβριο του 2023, με την ολοκλήρωση της σύμβασης 717, ολοκληρώθηκε η εγκατάσταση και το σύστημα λειτουργούσε σε 487 χλμ., ήτοι το 100% του άξονα.
• Σήμερα, λόγω των καταστροφών που προκάλεσε η θεομηνία Daniel, είναι εγκαταστημένο και λειτουργικό σε 387 χλμ. ήτοι το 80%, ενώ έχει ήδη ξεκινήσει η διαγωνιστική διαδικασία για τα έργα αποκατάστασης.

Άρα έχουμε καλύτερα, πληρέστερα και πιο λειτουργικά συστήματα τηλεδιοίκησης σήμερα.

 

3^ον. ETCS

1. Παρατρόχιο σύστημα

• Το 2019 το παρατρόχιο σύστημα ETCS ήταν εγκατεστημένο σε 209,4 χλμ., ήτοι στο 43%.
• Τον Φεβρουάριο του 2023 είχε εγκατασταθεί σε 259,2 χλμ., ήτοι στο 54%.
• Τον Σεπτέμβριο του 2023 είχε εγκατασταθεί σε 394 χλμ., ήτοι στο 81%.
• Σήμερα, λόγω των καταστροφών που προκάλεσε η θεομηνία Daniel, είναι εγκαταστημένο σε 387 χλμ., ήτοι το 80%, ενώ έχει ήδη ξεκινήσει η διαγωνιστική διαδικασία για τα έργα αποκατάστασης.

Άρα έχουμε πληρέστερο, εγκατεστημένο παρατρόχιο σύστημα ETCS σήμερα.

 

2. Επί συρμού σύστημα (On Board)

• To 2019 ήταν εγκατεστημένες 140 μονάδες ETCS (On Board Units) σε λειτουργικά τρένα (πλήθος τρένων: 93).
• Όμως, το σύστημα δεν ήταν λειτουργικό, καθώς δεν υπήρχαν συμβάσεις συντήρησης, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν σταδιακά σημαντικές φθορές, ενώ δεν υπήρχε έγκριση θέσης σε λειτουργία (αδειoδότηση) από τη ΡΑΣ.
• Επίσης, δεν είχαν γίνει δοκιμές ενσωμάτωσης (integration test) και δεν υπήρχε ολοκληρωμένη και συνεχής σηματοδότηση, που υπάρχει σήμερα.
• Τον Φεβρουάριο του 2023 ήταν εγκατεστημένες 139 μονάδες ETCS (On Board Units) σε λειτουργικά τρένα (πλήθος τρένων: 92).
• Τον Φεβρουάριο του 2025 είναι εγκατεστημένες 136 μονάδες ETCS (On Board Units) σε λειτουργικά τρένα (πλήθος τρένων: 89).

Από αυτά, για την αντιμετώπιση των σημαντικών φθορών εξαιτίας της απουσίας συντήρησης, έχει συναφθεί, το Μάρτιο του 2024, σύμβαση ΓΑΙΑΟΣΕ – HITACHI RAIL για την ανάταξη 115 μονάδων ETCS (On Board Units).

Έως σήμερα έχουν αναταχθεί 72 μονάδες ETCS (On Board Units) σε λειτουργικά τρένα (πλήθος τρένων: 54).

Έως τον Σεπτέμβριο του 2025, θα έχουν αναταχθεί και οι υπόλοιπες 43 μονάδες ETCS (On Board Units) σε λειτουργικά τρένα που περιλαμβάνονται στη σύμβαση (πλήθος τρένων: 24).

Σημειώνεται ότι 2 μονάδες ETCS (On Board Units) έχουν αναταχθεί στο πλαίσιο παλαιότερης σύμβασης της ΓΑΙΑΟΣΕ, για 13 μονάδες ETCS (On Board Units) διερευνάται η δυνατότητα και τυχόν τεχνικές λύσεις ανάταξης, ενώ οι υπόλοιπες 6 μονάδες ETCS (On Board Units) είναι κατεστραμμένες και δεν ανατάσσονται (πλήθος τρένων: 11).

 

Συνεπώς σήμερα, σε σχέση με το 2019 και τον Φεβρουάριο του 2023, είμαστε σε πολύ καλύτερο σημείο:

• Έχουμε ολοκληρωμένη και λειτουργική σηματοδότηση σε όλο τον άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη (πλην του κατεστραμμένου τμήματος από τη θεομηνία Daniel), απαραίτητη προϋπόθεση για τη λειτουργία του συστήματος ETCS.
• Έχουμε ολοκληρώσει το αντικείμενο των συμβάσεων εγκατάστασης του παρατρόχιου συστήματος ETCS, με την εξαίρεση του τμήματος που έχει πληγεί από τη θεομηνία Daniel.
• Υπάρχει ενεργή σύμβαση ανάταξης του επί συρμού συστήματος ETCS, η οποία έχει υλοποιηθεί σε ποσοστό 63% (72 / 115), και που αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβριο του 2025.
• Υπάρχει έγκριση θέσης σε λειτουργία του παρατρόχιου συστήματος ETCS από τη ΡΑΣ (από Νοέ-2022) για τα τμήματα Πλατύ – Θεσσαλονίκη & Θεσσαλονίκη – Στρυμόνας – Προμαχώνας.
• Είχε αδειοδοτηθεί (Ιούν-2023) και το τμήμα Δομοκός – Λάρισα, που καταστράφηκε από την θεομηνία Daniel.
• Για τα τμήματα ΣΚΑ – Οινόη, Οινόη – Τιθορέα, Τιθορέα – Δομοκός και Λάρισα – Πλατύ, βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία υποβολής φακέλων, από τον ΟΣΕ στη ΡΑΣ, προκειμένου να αδειοδοτηθούν.
• Αδειοδοτήθηκε, το Νοέμβριο του 2022, από τη ΡΑΣ το επί συρμού σύστημα ETCS.
• Δρομολογούνται οι διαδικασίες προκειμένου να ξεκινήσουν οι δοκιμές ενσωμάτωσης (integration test) το καλοκαίρι του 2025.

• Μετά από αυτές τις εργασίες, το σύστημα, με δεδομένο – το επαναλαμβάνω – ότι υπάρχει πλέον σηματοδότηση, θα είναι – όπως πρέπει – πλήρως λειτουργικό.

 

4^ον. GSM-R

1. Παρατρόχιο σύστημα

• Το 2019 το παρατρόχιο σύστημα GSM-R ήταν εγκατεστημένο σε 377,9 χλμ., ήτοι στο 78%, χωρίς να έχει γίνει κάποια διαδικασία για την αδειοδότηση και, κατ’ επέκταση, τη λειτουργία του.
• Τον Φεβρουάριο του 2023 ήταν εγκατεστημένο σε 377,9 χλμ., ήτοι στο 78%.
• Τον Σεπτέμβριο του 2023 παρέμενε εγκατεστημένο σε 377,9 χλμ. ήτοι στο 78%.
• Σήμερα, είναι εγκατεστημένο σε 377,9 χλμ., ήτοι στο 78%, έχοντας ανατάξει τις ζημιές που προκάλεσε ο Daniel.

Σημειώνεται ότι υπολείπεται το τμήμα Τιθορέα – Δομοκός για να ολοκληρωθεί η εγκατάσταση στο 100% του άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη και για το οποίο έχει ολοκληρωθεί η σύνταξη των τευχών δημοπράτησης.

 

2. Επί συρμού σύστημα (On Board)

• Το 2019 ήταν εγκατεστημένες σε τρένα 119 μονάδες GSM-R (On Board συσκευές Cab Radios).
• Τον Φεβρουάριο του 2023 ήταν εγκατεστημένες σε τρένα 119 μονάδες GSM-R (On Board συσκευές Cab Radios).
• Σήμερα, είναι εγκατεστημένες σε τρένα 100 μονάδες GSM-R (On Board συσκευές Cab Radios), έχοντας λάβει, βασικό αυτό, τον Ιούλιο του 2023, τη σχετική αδειοδότηση από τη ΡΑΣ.

Η διαφορά 19 μονάδων GSM-R (On Board Cab Radios) οφείλεται στην απώλεια 4 μονάδων που ήταν τοποθετημένες στις μηχανές των αμαξοστοιχιών του δυστυχήματος των Τεμπών, καθώς και στην αποξήλωση 15 μονάδων από ακινητοποιημένα τρένα για να τοποθετηθούν σε λειτουργικά.

 

Συνεπώς σήμερα, σε σχέση με το 2019 και τον Φεβρουάριο του 2023, είμαστε σε πολύ καλύτερο σημείο:

• Έχει ληφθεί, από τον Ιούλιο του 2022, η αδειοδότηση από τη ΡΑΣ για το παρατρόχιο σύστημα GSM-R, οπότε και μπήκε σε λειτουργία το σύστημα, καθιστώντας δυνατή την επικοινωνία, μέσω αυτού, του προσωπικού του διαχειριστή υποδομής επί της γραμμής.
• Βρίσκεται σε φάση υλοποίησης η σύμβαση συντήρησης και ανάταξης του παρατρόχιου συστήματος GSM-R, που περιλαμβάνει και τη συντήρηση των εγκαταστημένων μονάδων (On Board συσκευές Cab Radios) προκειμένου να είναι λειτουργικές.

Εκτιμάται ότι μέχρι τέλος Μαρτίου του 2025 θα έχουμε 118 μονάδες GSM-R (On Board συσκευές Cab Radios) σε 59 τρένα που θα εξυπηρετούν τον άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη.

Μέσα στο 1^ο εξάμηνο του 2025, θα έχουμε 158 μονάδες GSM-R (On Board συσκευές Cab Radios), δηλαδή 38 επιπλέον από το 2019.

 

Συμπερασματικά, τα συστήματα ασφάλειας των σιδηροδρομικών μεταφορών είναι σήμερα πολύ καλύτερα από τον Φεβρουάριο του 2023, πολύ περισσότερο δε από το 2019!

 

Επιπλέον της αρχικής μου τοποθέτησης, έχω να προσθέσω τα εξής:

 

1^ον. Σήμερα λειτουργούν 5 Κέντρα Ελέγχου Κυκλοφορίας (ΚΕΚ).

• Το 2019 λειτουργούσε μόνο το ΚΕΚ Σιδηροδρομικού Κέντρου Αχαρνών (ΣΚΑ) για το τμήμα Τρεις Γέφυρες – ΣΚΑ – Αεροδρόμιο (Γραμμή Προαστιακού).
• Το 2020 τέθηκε σε λειτουργία το ΚΕΚ Κορίνθου για το τμήμα Κιάτο – Ροδοδάφνη, καθώς είχε πάψει να λειτουργεί από το 2010 για το τμήμα ΣΚΑ – Κιάτο λόγω βανδαλισμών.
• To 2021 τέθηκε σε λειτουργία το ΚΕΚ Θεσσαλονίκης για το τμήμα Πλατύ – Θεσσαλονίκη – Στρυμόνας – Προμαχώνας.
• Το 2022 τέθηκε σε λειτουργία το ΚΕΚ Λιανοκλαδίου για το τμήμα Τιθορέα – Δομοκός.
• Τον Αύγουστο του 2023 τέθηκε σε λειτουργία το ΚΕΚ Λάρισας για το τμήμα Δομοκός – Πλατύ.
• Τον Σεπτέμβριο του 2023 το ΚΕΚ ΣΚΑ για το τμήμα ΣΚΑ – Τιθορέα.
• Και το 2025 τέθηκε, για πρώτη φορά, σε λειτουργία σύστημα επιτήρησης κυκλοφορίας συρμών, στο τμήμα της μονής γραμμής μεταξύ των Σιδηροδρομικών Σταθμών Αθηνών και Αγίων Αναργύρων.

Η λειτουργία αυτών των Κέντρων ενισχύει την ασφάλεια.

 

2^ον. Σήμερα λειτουργούν 4 Κέντρα Ελέγχου Σηράγγων (ΚΕΣ).

• Το 2020 τέθηκε σε λειτουργία το ΚΕΣ Κορίνθου.
• Το 2024 τέθηκαν διαδοχικά, εντός του έτους, τα ΚΕΣ ΣΚΑ, Λιανοκλαδίου και Λαρίσης.

Η λειτουργία αυτών των Κέντρων ενισχύει την ασφάλεια.

 

3^ον. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενεργοποίησε τη διαδικασία επί παραβάσει όχι για το ευρωπαϊκό σύστημα ETCS.

Διότι αν το είχε κάνει γι’ αυτό το λόγο, θα έπρεπε να το κάνει για όλη την Ευρώπη, αφού το σύστημα αυτό έχει εγκατασταθεί, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, στο 14% του Ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού δικτύου, με σχεδιασμό για 31% στο τέλος του 2023.

 

Μάλιστα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι στο 26% του συνολικού εγχώριου σιδηροδρομικού δικτύου αυτό το σύστημα είναι ήδη λειτουργικό, με 0% το 2019!

 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να κινήσει διαδικασία επί παραβάσει με την αποστολή προειδοποιητικής επιστολής στην Ελλάδα, επί της οποίας η χώρα μας έχει τοποθετηθεί έγκαιρα και αρμοδίως, επειδή δεν ευθυγραμμίζεται με τις συνολικές απαιτήσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων, σύμφωνα με την Οδηγία 798, του 2016.

Σύμφωνα με το Δελτίο Τύπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής:

«Η Επιτροπή θεωρεί ότι στην Ελλάδα υπάρχουν μακροχρόνιες ελλείψεις στην εφαρμογή της οδηγίας από την έναρξη ισχύος της. Οι ελλείψεις είναι συστημικές και απορρέουν επίσης από την έλλειψη νοοτροπίας ασφάλειας εντός των οικείων οργανισμών. Η Επιτροπή επισημαίνει ότι έπειτα από την έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σιδηροδρόμων σχετικά με την κατάσταση της υλοποίησης και της εφαρμογής της ενωσιακής νομοθεσίας για τους σιδηροδρόμους στην Ελλάδα, η Ελληνική Κυβέρνηση ενέκρινε σχέδιο δράσης, κατόπιν διαβουλεύσεων και συμφωνίας με τις υπηρεσίες της Επιτροπής. Το σχέδιο δράσης αποτελεί τη βάση για την αντιμετώπιση των ελλείψεων και σημειώνεται ικανοποιητική πρόοδος στην εφαρμογή του, με την Ελλάδα να υποβάλλει διμηνιαίες εκθέσεις στην Επιτροπή σχετικά με την πρόοδο που έχει σημειωθεί».

 

Προφανώς, όπως έχω υποστηρίξει και παλαιότερα στο Κοινοβούλιο, δεν είμαι εδώ για να ωραιοποιήσω καταστάσεις.

Ούτε να ισχυριστώ ότι έχουν λυθεί όλα τα προβλήματα.

Προβλήματα που έχουν σωρευθεί τις περασμένες δεκαετίες, και για την επίλυση των οποίων απαιτείται συστηματική, επίμονη και πολύχρονη προσπάθεια.

Υποστηρίζω όμως ότι κινούμαστε, με ευθύνη, στη σωστή κατεύθυνση, με όλο και καλύτερα αποτελέσματα.

 

 

Απάντηση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών Χρήστου Σταϊκούρα σε επίκαιρη ερώτηση στη Βουλή με θέμα τον έλεγχο της μεταφοράς φορτίων με τον σιδηρόδρομο

Τοποθέτηση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστου Σταϊκούρα, στη Βουλή, απαντώντας σε επίκαιρη ερώτηση του Ανεξάρτητου Βουλευτή Αιτωλοακαρνανίας Μάριου Σαλμά, με θέμα τον έλεγχο της μεταφοράς φορτίων με τον σιδηρόδρομο στην Ελλάδα.

 

Ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας, ανέφερε:

 

Οι σιδηροδρομικές μεταφορές στην Ευρώπη, και στην Ελλάδα, διέπονται από ένα ευρύ πλέγμα ενωσιακού θεσμικού πλαισίου, από συγκεκριμένες συμβάσεις, διεθνείς και ευρωπαϊκούς κανονισμούς και οδηγίες.

Δεν ισχύει, κανονιστικά, στη χώρα μας κάτι λιγότερο από αυτό που ισχύει σε άλλες, ευρωπαϊκές χώρες.

Επισημαίνουμε ότι στην Ευρώπη, και στη χώρα μας, για τις διεθνείς σιδηροδρομικές μεταφορές, εφαρμόζεται η Σύμβαση COTIF, η οποία έχει κυρωθεί με το ν. 3646/2008.

Η συγκεκριμένη σύμβαση επιτρέπει στα τρένα να κινούνται, διασυνοριακά, με ομαλότητα και συνέπεια.

Πρόκειται για ένα διεθνές νομικό πλαίσιο που εναρμονίζει τους κανόνες μεταφοράς επιβατών και εμπορευμάτων μεταξύ των χωρών που συμμετέχουν.

Διασφαλίζει και εγγυάται κοινούς κανόνες μεταφοράς, είτε μιλάμε για μετακίνηση ανάμεσα σε Ελλάδα και κάποια βαλκανική χώρα, είτε μιλάμε για μετακίνηση ανάμεσα στην Ελλάδα και χώρες της Κεντρικής Ευρώπης.

Σε ό,τι αφορά την ασφάλεια μεταφοράς φορτίου, ισχύει ο Εκτελεστικός Κανονισμός 2019/773/ΕΕ της 16ης Μαΐου 2019, σχετικά με την τεχνική προδιαγραφή δια-λειτουργικότητας για το υποσύστημα διεξαγωγής και διαχείρισης της κυκλοφορίας του σιδηροδρομικού συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Επιπλέον, σχετικά με τη σιδηροδρομική μεταφορά επικινδύνων εμπορευμάτων (RID), αυτή ρυθμίζεται από την ΚΥΑ με αριθμ. 200035 (ΦΕΚ Β’ 4101/23.06.2023), με την οποία εναρμονίστηκε η ελληνική νομοθεσία στις διατάξεις της Οδηγίας 2022/2407/ΕΕ.

 

Στη βάση όλων αυτών, και συναφώς – επαναλαμβάνω – με ότι ισχύει σε όλη την Ευρώπη, το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών δεν έχει αρμοδιότητα ελέγχου για το περιεχόμενο των φορτίων.

Πολύ δε περισσότερο, δεν προβλέπεται και διαδικασία γνωστοποίησης του φορτίου προς το Υπουργείο.

Τα ομόλογα, αρμόδια Υπουργεία στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προφανώς και στη χώρα μας, είναι υπεύθυνα για τις εθνικές πολιτικές, τη ρύθμιση και την εποπτεία του τομέα των μεταφορών, συμπεριλαμβανομένων των σιδηροδρομικών μεταφορών.

Οι υποχρεώσεις τους επικεντρώνονται στη συστημική ρύθμιση και όχι στην επιχειρησιακή παρακολούθηση και έλεγχο της εφαρμογής της, για τα οποία η αρμοδιότητα καταλείπεται σε άλλους φορείς.

 

Σύμφωνα και πάλι με το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, ο αποστολέας είναι υπεύθυνος για την ταξινόμηση, τη συσκευασία, τη σήμανση και την τεκμηρίωση των εμπορευμάτων, ειδικά των επικίνδυνων, σύμφωνα με τους κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στη βάση του Τελωνειακού Κώδικα.

Οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις πρέπει να διασφαλίζουν την ασφάλεια της μεταφοράς και να επαληθεύουν την ακρίβεια της τεκμηρίωσης των εμπορευμάτων.

Και τέλος, ο διαχειριστής υποδομής είναι υπεύθυνος για τη λειτουργία και την ασφάλεια του σιδηροδρομικού δικτύου αναφορικά με την τήρηση των προδιαγραφών μεταφοράς των εμπορευμάτων, χωρίς να γνωρίζει το περιεχόμενο κάθε βαγονιού.

Και αυτό είναι κάτι που αποτυπώνεται ευκρινώς στον τεχνικό πυλώνα του 4^ου σιδηροδρομικού πακέτου και στην Οδηγία 798/2016 για την ασφάλεια των σιδηροδρομικών μεταφορών, που ενσωματώθηκε στην εγχώρια έννομη τάξη με τον ν. 4632/2019.

Για ειδικότερα θέματα δυνητικά παράνομων φορτίων και ελεγκτικών μηχανισμών, υφίσταται θεσμικό πλαίσιο αρμοδιότητας άλλων Υπουργείων, με ελεγκτικούς βραχίονες αρμόδιων Υπηρεσιών και Αρχών.

Ό,τι ακριβώς ισχύει και στην υπόλοιπη Ευρώπη.

 

Η σιδηροδρομική επιχείρηση Hellenic Train απάντησε, στις 9 Μαρτίου 2023, και επανέλαβε, στις 30 Ιανουαρίου 2025, τη σύνθεση και το περιεχόμενο του φορτίου της εμπορευματικής αμαξοστοιχίας.

Επίσης, η ΑΑΔΕ έδωσε συγκεκριμένη απάντηση σε ό,τι αφορά τη διασυνοριακή διέλευση από το Τελωνείο Ευζώνων.

 

Τέλος, σύμφωνα και πάλι με τη σιδηροδρομική επιχείρηση Hellenic Train, κάθε σιδηροδρομική μεταφορά εμπορευμάτων διενεργείται βάσει του υφιστάμενου κανονιστικού πλαισίου, και τηρούνται οι συνδυαστικές, εκ των διατάξεων, υποχρεώσεις.

Σε κάθε περίπτωση, η δικαστική διερεύνηση είναι σε εξέλιξη και αναμένουμε το αποτέλεσμά της.

Αθήνα, 17 Φεβρουαρίου 2025

 

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

 

Απάντηση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών Χρήστου Σταϊκούρα σε επίκαιρη ερώτηση στη Βουλή με θέμα τη σηματοδότηση και την τηλεδιοίκηση στην περιοχή του Σιδηροδρομικού Σταθμού Δομοκού

Τοποθέτηση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστου Σταϊκούρα, στη Βουλή, απαντώντας σε επίκαιρη ερώτηση του Βουλευτή Λάρισας του ΣΥΡΙΖΑ, Βασίλη Κόκκαλη, με θέμα τη σηματοδότηση και την τηλεδιοίκηση στην περιοχή του Σιδηροδρομικού Σταθμού Δομοκού.

Ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρήστος Σταϊκούρας ανέφερε στην πρωτολογία του:

Η ΕΡΓΟΣΕ έχει την αρμοδιότητα επίβλεψης και διαχείρισης της 635/2013 συμβάσεως έργου.

Ως γνωστόν, εξαιτίας των καιρικών φαινομένων «Daniel» και «Elias», προξενήθηκαν εκτεταμένες ζημίες στον Σιδηροδρομικό Σταθμό Δομοκού (Σ.Σ. Δομοκού), τόσο στα έργα υποδομής – σιδηροδρομικής επιδομής όσο και στα σιδηροδρομικά συστήματα (ηλεκτροκίνηση, σηματοδότηση, ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις, τηλεπικοινωνίες), με αποτέλεσμα αυτός να τεθεί εκτός λειτουργίας.

Δεδομένου ότι ο εν λόγω σταθμός έχει παραληφθεί προς χρήση από τον ΟΣΕ με Πρωτόκολλο Διοικητικής Παραλαβής μέσω διαδοχικών – τμηματικών αποδόσεων σε κυκλοφορία του συνολικού έργου Τιθορέα – Δομοκός, εγγράφως αιτήθηκε ο ΟΣΕ από την ΕΡΓΟΣΕ την άμεση παράδοση της σιδηροδρομικής επιδομής της 2^ης γραμμής του Σ.Σ. Δομοκού, καθώς και της γραμμής καθόδου στην είσοδο του σταθμού, για την υλοποίηση της προσωρινής επισκευής αυτής, με στόχο την άμεση αποκατάσταση της εμπορευματικής και επιβατικής κυκλοφορίας στον άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη, η οποία και ολοκληρώθηκε εντός Δεκεμβρίου 2023.

Οι ζημίες λόγω «Daniel» και «Elias» προξενήθηκαν όχι μόνον σε εργασίες που εκτελέσθηκαν στο πλαίσιο της Σύμβασης 635, αλλά και σε τμήματα του έργου που είχαν υλοποιηθεί μέσω παλαιότερων εργολαβιών, οι οποίες είχαν ολοκληρωθεί και είχαν παραληφθεί οριστικά.

Η ανάδοχος κοινοπραξία θα ήταν υποχρεωμένη να αποκαταστήσει το σύνολο των εργασιών που η ίδια είχε εκτελέσει, και όχι εργασίες οι οποίες δεν αποτελούσαν συμβατικό της αντικείμενο.

Η εν λόγω αποκατάσταση λόγω βλαβών, σύμφωνα με το νόμο, δεν εξαρτάται από την ύπαρξη, ή μη, συμβατικού χρόνου, ώστε να απαιτείται παράταση της σύμβασης.

Οι εργασίες της αποκατάστασης θα μπορούσαν να εκτελεστούν και μετά την 31^η Μάϊου 2024, ημερομηνία κατά την οποία έληξε η συμβατική προθεσμία του έργου, και σε κάθε περίπτωση εντός του χρόνου της υποχρεωτικής συντήρησης του έργου.

Σημειώνεται, στο σημείο αυτό, σύμφωνα και με την ενημέρωση της ΕΡΓΟΣΕ, ότι παράταση του έργου μετά την 31^η Μαΐου 2024, δεν θα μπορούσε να δοθεί χωρίς αίτηση της αναδόχου της κοινοπραξίας, διότι η προβλεπόμενη από το νόμο οριακή προθεσμία είχε ήδη εξαντληθεί, μέσω των παρατάσεων που είχαν χορηγηθεί στο παρελθόν.

 

Για την υλοποίηση των εργασιών της οριστικής αποκατάστασης του Σ.Σ. Δομοκού λόγω της κακοκαιρίας «Daniel», είναι δεδομένο ότι θα απαιτηθούν νέες μελέτες και εργασίες προκειμένου να επιτευχθεί η απαιτούμενη αύξηση της ανθεκτικότητας των νέων υποδομών.

Οι εργασίες αυτές δεν δύνανται να προγραμματιστούν και να υλοποιηθούν μέσω της υφιστάμενης σύμβασης, όπως τούτο κρίθηκε μετά από ομόφωνη Γνωμοδότηση του αρμόδιου Τεχνικού Συμβουλίου επί ενστάσεως της κατασκευάστριας κοινοπραξίας.

Τα ανωτέρω, επειδή αποτελούν νέες εργασίες, μη περιγραφόμενες στη σύμβαση, απαιτούν, σύμφωνα με το νόμο, τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης, η οποία όμως, στην προκειμένη περίπτωση, δεν ήταν δυνατόν να καταρτισθεί, διότι ο συμβατικός χρόνος της κύριας σύμβασης έληξε την 31^η Μαΐου 2024.

Η αξία της δαπάνης των εργασιών, που υπέστησαν ζημίες από τα παραπάνω καιρικά φαινόμενα, εκτιμήθηκε από την αρμόδια Επιτροπή διαπίστωσης βλαβών στο ποσό των 13,2 εκατ. ευρώ.

Το ποσό αυτό καλύπτεται από την ασφάλιση του έργου και θα καταβληθεί στην ΕΡΓΟΣΕ από την ανάδοχο κοινοπραξία μέσω των ασφαλιστηρίων συμβολαίων, όπως επισήμανε και ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΡΓΟΣΕ στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου, την 16^η Δεκεμβρίου 2024, κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου για την αναδιάρθρωση του σιδηροδρομικού τομέα.

Ως προς τις εργασίες που συμπεριλαμβάνονταν στο φυσικό αντικείμενο της σύμβασης 635 και δεν υλοποιήθηκαν λόγω της επέλευσης των παραπάνω καιρικών φαινομένων, αυτές θα αφαιρεθούν ως φυσικό και οικονομικό αντικείμενο από τη σύμβαση κατά τη σύνταξη του σχετικού Ανακεφαλαιωτικού Πίνακα Εργασιών από την ΕΡΓΟΣΕ.

Στις εργασίες αυτές συμπεριλαμβάνονται οι δυναμικές δοκιμές του ETCS στην περιοχή του Δομοκού και η διασύνδεσή του στο βόρειο τμήμα του Δομοκού, το οποίο δεν μπορεί να γίνει λόγω της καταστροφής της γραμμής και των συστημάτων αυτής βορείως του Δομοκού.

Όμοια εξάρτηση με την αποκατάσταση της γραμμής και των συστημάτων βορείως του Δομοκού υπάρχει και για τα συστήματα τηλεδιοίκησης και σηματοδότησης της περιοχής Δομοκού.

Συνεπεία των ανωτέρω, η οριστική αποκατάσταση του συνόλου του αντικειμένου του Σ.Σ. Δομοκού θα προγραμματιστεί και θα υλοποιηθεί με τη συνδρομή του Υπουργείου, βάσει νέων μελετών και επακόλουθων έργων, με την ίδια διαδικασία προσδιορισμού του φυσικού αντικειμένου αυτών που ακολουθήθηκε και στα προσφάτως δημοπρατημένα έργα αποκατάστασης λόγω των κακοκαιριών «Daniel» και «Elias» (οδικά και σιδηροδρομικά) της περιοχής της Θεσσαλίας.

Σε ό,τι αφορά την ασφάλεια των μεταφορών, σύμφωνα με την επικαιροποίηση της Έγκρισης Ασφάλειας του Διαχειριστή Υποδομής, στο τμήμα Άγιος Στέφανος Ξυνιάδας – Μεζούρλος και με την περιγραφή της διεξαγωγής της κυκλοφορίας, όπως την κατέθεσε ο ΟΣΕ στην αίτησή του, η κυκλοφορία πραγματοποιείται σε μονή γραμμή στο τμήμα Αγ. Στέφανος – Δομοκός – Παλαιοφάρσαλος – Μεζούρλος, με μειωμένη ταχύτητα και σύμφωνα με το άρθρο 98 του Γενικού Κανονισμού Κίνησης.

Επίσης, έχουν ληφθεί από τον ΟΣΕ τα εξής μέτρα:

• Διατήρηση των χαμηλών ταχυτήτων κυκλοφορίας (100km/h στο τμήμα Αγ. Στέφανος – Δομοκός και 80km/h στο τμήμα Παλαιοφαρσάλου – Μεζούρλου).
• Διατήρηση διπλής στελέχωσης Σ.Σ. Παλαιοφαρσάλου.
• Επαύξηση της διάρκειας στελέχωσης Σ.Σ. Παλαιοφαρσάλου σε 3 (24ωρο) αντί 2 βάρδιες.
• Στελέχωση του Σ.Σ. Δομοκού για τη διαδικασία αλλαγής κλάδου.
• Έλεγχοι προσωπικού κυκλοφορίας σε τακτική βάση από την Τοπική Επιθεώρηση.
• Σύνταξη λεπτομερών οδηγιών που απευθύνονται στο προσωπικό κυκλοφορίας που δραστηριοποιείται στη γραμμή Θριασίου / Πειραιά -Θεσσαλονίκης.
• Διατήρηση της καθήλωσης όλων των ενδιάμεσων αλλαγών τροχιάς σε μη στελεχωμένες θέσεις.
• Αλλαγές στον Σ.Σ. Δομοκού στη διαγώνιο αλλαγής κλάδου παγιωμένες με μέσα καθήλωσης.

 

Κατά τη δευτερολογία του ο κ. Σταϊκούρας συμπλήρωσε:

Δύο σημαντικές παρατηρήσεις:

1^η Παρατήρηση: Το τελευταίο ενάμιση έτος δρομολογούμε ένα συγκροτημένο σχέδιο για την αναβάθμιση του ελληνικού σιδηρόδρομου και την αποκατάσταση της αξιοπιστίας του.

Έχει υλοποιηθεί πλήθος παρεμβάσεων για τις οποίες έχει ενημερωθεί, δύο φορές, με δική μας πρωτοβουλία, η Βουλή των Ελλήνων, εν μέσω και άλλων δημόσιων τοποθετήσεων.

Ειδικότερα, στα κρίσιμα τεχνολογικά συστήματα που λειτουργούν ως δικλείδες ασφαλείας στον παράγοντα του ανθρώπινου λάθους, υπάρχει ουσιαστική πρόοδος:

• Σηματοδότηση και Τηλεδιοίκηση: τον Σεπτέμβριο του 2023, ολοκληρώθηκαν οι συμβάσεις και τα συστήματα λειτουργούσαν σε όλο το σιδηροδρομικό δίκτυο Αθήνα – Θεσσαλονίκη.
• Μετά τον «Daniel» καταστράφηκε ένα τμήμα αυτό, και για το οποίο δρομολογείται η αποκατάστασή του.
• ETCS επί της γραμμής (σύστημα αυτόματης προστασίας συρμών): Και αυτό είχε εγκατασταθεί στο δίκτυο το Νοέμβριο του 2023, εκτός της περιοχής που επλήγη από τον «Daniel».
• Λειτουργούν 5 κέντρα ελέγχου τηλεδιοίκησης και δημιουργήθηκαν 4 κέντρα ελέγχου σηράγγων.

Συνεπώς, για το σιδηροδρομικό δίκτυο, έχουν γίνει ουσιαστικά βήματα για να είναι πιο ασφαλές από ότι ήταν πριν από δύο χρόνια.

Όμως, πρέπει να συνεχιστεί η επίμονη προσπάθεια που σήμερα καταβάλλεται, ώστε να ενισχύουμε διαρκώς την ασφάλεια των μεταφορών.

 

2^η Παρατήρηση: Δρομολογούνται μόνιμες και πιο ανθεκτικές παρεμβάσεις στο σιδηροδρομικό δίκτυο, εξαιτίας των φυσικών καταστροφών στη Θεσσαλία.

Σε αυτή τη δέσμη περιλαμβάνονται 4 εργολαβίες:

• Η αποκατάσταση της διπλής σιδηροδρομικής γραμμής Αθηνών – Θεσσαλονίκης, από την έξοδο του Σ.Σ. Δομοκού έως την είσοδο του Σ.Σ. Κραννώνα.
• Η αποκατάσταση της μονής σιδηροδρομικής γραμμής Παλαιοφάρσαλου – Καλαμπάκας.
• Η αποκατάσταση της μονής σιδηροδρομικής γραμμής Λάρισας – Βόλου.
• Η αποκατάσταση των συστημάτων Σηματοδότησης, ETCS L1, Τηλεδιοίκησης και Ηλεκτροκίνησης στο τμήμα της διπλής σιδηροδρομικής γραμμής από το Σ.Σ. Παλαιοφάρσαλο έως τον Σ.Σ. Κράννων.

Αυτά τα έργα είναι προϋπολογισμού 452 εκατ. ευρώ.

Το αντικείμενο που θα χρηματοδοτηθεί από πόρους του ΤΑΑ, έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης τον χρόνο ισχύος του χρηματοδοτικού εργαλείου.

Για την ολοκλήρωση του υπόλοιπου αντικειμένου των σιδηροδρομικών έργων, που θα χρηματοδοτηθεί από πόρους του ΠΔΕ, η διάρκεια των συμβάσεων έχει οριστεί σε 15 μήνες από την ημερομηνία υπογραφής τους.

Προχωρήσαμε, πριν από 15 ημέρες, στην αποστολή των Σχεδίων Συμβάσεων στο Ελεγκτικό Συνέδριο για τον προβλεπόμενο προσυμβατικό έλεγχο.

Έτσι, και με τη μέχρι σήμερα θετική έκβαση των προδικαστικών προσφυγών, ολοκληρώνεται η διαδικασία υπογραφής συμβάσεων με τους αναδόχους, και ξεκινά η υλοποίηση των έργων.

 

Απάντηση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών Χρήστου Σταϊκούρα σε επίκαιρη ερώτηση στη Βουλή με θέμα την ασφάλεια των πτήσεων

Τοποθέτηση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστου Σταϊκούρα, στη Βουλή, απαντώντας σε επίκαιρη ερώτηση του Βουλευτή Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών του ΚΚΕ, Χρήστου Κατσώτη, με θέμα την ασφάλεια των πτήσεων.

 

Ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας, ανέφερε στην πρωτολογία του:

Σύμφωνα με την ενημέρωση της ΥΠΑ, η Υπηρεσία προβαίνει διαρκώς σε ενέργειες για την ενίσχυση του προσωπικού στον κλάδο Ελεγκτών Εναέριας Κυκλοφορίας.

Συγκεκριμένα, έχει ήδη προσλάβει 35 το 2023 και 29 το 2024.

Περαιτέρω, ειδικά σε σχέση με τις προσλήψεις των Ελεγκτών, ψηφίστηκε νομοθετική ρύθμιση με την οποία θεσπίζεται ειδική διαδικασία προσλήψεων, μέσω ΑΣΕΠ, σε συνεργασία με Διεθνείς Οργανισμούς.

Συγκεκριμένα, στο Άρθρο 62 του ν. 5149/2024, εξασφαλίζονται ταχύτεροι χρόνοι υλοποίησης και ο τελικός πίνακας κατάταξης παραμένει ενεργός επί τριετία από την έκδοση των τελικών αποτελεσμάτων.

Αποτέλεσμα αυτού είναι η διασφάλιση της δυνατότητας της ΥΠΑ να απορροφά από αυτόν τον πίνακα, ετησίως, προσωπικό με αίτημα προς τον ΑΣΕΠ, σύμφωνα με το άρθρο περί του ετήσιου προγραμματισμού προσλήψεων, κατά παρέκκλιση κάθε άλλης διάταξης.

Στο πλαίσιο εφαρμογής της παραπάνω νομοθετικής ρύθμισης δημοσιεύθηκε – το 2024 – νέα Προκήρυξη, και συγκεκριμένα η 2Γ/2024, που αφορά αποκλειστικά στο διορισμό 97 Ελεγκτών Εναέριας Κυκλοφορίας.

Στην εν λόγω Προκήρυξη η ΥΠΑ, πέρα από τη θεσμική συνεργασία της με το ΑΣΕΠ, καινοτόμησε, υπογράφοντας συμφωνία με τον ευρωπαϊκό οργανισμό Eurocontrol για την διενέργεια γραπτού διαγωνισμού με την χρήση του λογισμικού FEAST, το οποίο χρησιμοποιείται για τις προσλήψεις των Ελεγκτών σε 56 χώρες παγκοσμίως, διασφαλίζοντας ταχύτητα, ποιότητα επιλογής και αξιοπιστία.

Ο διαγωνισμός θα διενεργηθεί σε 3 στάδια, αρχής γενομένης από τις 4 Μαρτίου, ενώ αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Ιούνιο του 2025.

Με τις παραπάνω ενέργειες, διασφαλίζουμε την απρόσκοπτη πρόσληψη Ελεγκτών Εναέριας Κυκλοφορίας σύμφωνα με τις εκάστοτε ανακύπτουσες επιχειρησιακές ανάγκες μέχρι το 2028.

Σας ενημερώνουμε, επίσης, ότι μέχρι το τέλος Μαρτίου 2025, θα έχει ολοκληρωθεί η αρχική εκπαίδευση αυτών που προσλήφθηκαν το 2024, και οι οποίοι θα στελεχώσουν Μονάδες τόσο των Αθηνών όσο και των περιφερειακών αεροδρομίων.

Επιπρόσθετα, ολοκληρώθηκαν 13 εσωτερικές μετατάξεις από άλλους κλάδους της ΥΠΑ και 11 εξωτερικές μετατάξεις από διάφορους φορείς του Δημοσίου.

Επισημαίνουμε ότι στην ΥΠΑ υφίσταται ετήσιο σχέδιο κάλυψης επιχειρησιακών αναγκών περιφερειακών αεροδρομίων, με μετακινήσεις προσωπικού από άλλες μονάδες με επαρκή στελέχωση, με στόχο να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη παροχή του έργου και η λειτουργία των αεροδρομίων.

 

 

Απάντηση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών Χρήστου Σταϊκούρα σε επίκαιρη ερώτηση στη Βουλή με θέμα το κλείσιμο εκδοτηρίων σε σιδηροδρομικούς σταθμούς

 

Τοποθέτηση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστου Σταϊκούρα, στη Βουλή, απαντώντας σε επίκαιρη ερώτηση του Βουλευτή Δράμας του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝ.ΑΛ., Αναστάσιου Νικολαΐδη, με θέμα το κλείσιμο εκδοτηρίων σε 34 σιδηροδρομικούς σταθμούς.

 

Ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας, ανέφερε στην πρωτολογία του:

Η ερώτησή σας απευθύνεται προς τον ιδιωτικό τομέα.

Σύμφωνα με την Εταιρεία, το προτεινόμενο κλείσιμο των εκδοτηρίων δεν συνεπάγεται απόλυση προσωπικού της Hellenic Train, αλλά τερματισμό συμβάσεων με αναδόχους.

Οι υπάλληλοι των αναδόχων που θα πληγούν, αν υλοποιηθεί η σχετική απόφαση, ουδέποτε είχαν υπαλληλική σχέση με την Εταιρεία.

Σύμφωνα και πάλι με την ενημέρωση από την Εταιρεία, μόνο σε 7 σταθμούς προωθούν το κλείσιμο των εκδοτηρίων πριν τη λήξη της σύμβασης με τον εκάστοτε ανάδοχο.

Για τους υπόλοιπους προτίθενται να μην ανανεώσουν τη Σύμβαση, πλέον της ημερομηνίας λήξης.

Ως προς πιο συγκεκριμένα ζητήματα που τίθενται:

ΑΜΕΑ: Με πρωτοβουλία της Εταιρείας μεταφέρθηκαν ανυψωτικά μηχανήματα στους Σ.Σ. Θήβας και Οινόης την 1^η Φεβρουαρίου, ώστε να μη λείπει ο απαραίτητος εξοπλισμός από κανένα σημείο του κεντρικού άξονα Αθήνα -Θεσσαλονίκη.

Ακόμα και αν κλείσουν σταθμοί του άξονα, η Εταιρεία δεσμεύεται να συνεχίσει να μεριμνά για τη σωστή εξυπηρέτησή τους.

Ενημέρωση κοινού: Στις 4 Φεβρουαρίου, η Εταιρεία υλοποίησε στον ιστότοπό της σελίδα ενημέρωσης του επιβατικού κοινού για την κατάσταση των δρομολογίων, όπως προκύπτει από τον διαχειριστή της υποδομής.

Μέσα από αυτή, οι επιβάτες μπορούν να επιλέξουν τον σταθμό ενδιαφέροντός τους και να λάβουν ενημέρωση αφίξεων και αναχωρήσεων.

Επιπλέον, σύμφωνα με την ενημέρωση, η Εταιρεία προσεχώς θα υλοποιήσει στον ιστότοπό της ένα σύστημα live σημαντικών πληροφοριών, όπου θα παρέχει στο επιβατικό κοινό συνεχή πληροφόρηση για θέματα καθυστερήσεων, κατάργηση δρομολογίων, υποκαταστάσεων με λεωφορεία, κτλ.

Αποζημιώσεις: Μέσα από τη νέα εμπορική πλατφόρμα, οι επιβάτες έχουν τη δυνατότητα να διαχειρίζονται μόνοι τους τις κρατήσεις τους για θέματα αλλαγών, αποζημιώσεων, κτλ.

Εναλλακτικά, οι επιβάτες μπορούν να το πράξουν σε κάποιο από τα ανοιχτά εκδοτήρια ή να έρθουν σε επικοινωνία με την εκπαιδευμένη ομάδα Εξυπηρέτησης Επιβατών.

 

Εναλλακτικοί τρόποι αγοράς εισιτηρίου: Η Εταιρεία, μετά από την ενεργοποίηση τηλεφωνικών πωλήσεων την 1^η Φεβρουαρίου, παρέχει τη δυνατότητα αγοράς εισιτηρίων μέσα από 5 εναλλακτικά κανάλια.

Συγκεκριμένα, οι επιβάτες έχουν τη δυνατότητα αξιοποίησης ενός ολοκληρωμένου συστήματος επιλογής κρατήσεων μέσω της εφαρμογής της Hellenic Train (mobile app), της ιστοσελίδας www.hellenictrain.gr (web ticketing), των διαθέσιμων εκδοτηρίων, του νέου Κέντρου Εξυπηρέτησης Πελατών 14511 (τηλεφωνικές αγορές), καθώς και εντός του συρμού από προσωπικό της Hellenic Train.

Μάλιστα, με γνώμονα την εξυπηρέτηση ειδικών κατηγοριών επιβατών που ενδεχομένως δυσκολευτούν στη χρήση ψηφιακών μέσων για την έκδοση εισιτηρίων, όπως επιβάτες άνω των 65 ετών, η Εταιρεία παρέχει για αυτές τις κατηγορίες, τη δυνατότητα αγοράς εκπτωτικού εισιτηρίου και επί του συρμού.

Να σημειωθεί ότι η αγορά εισιτηρίων επί του συρμού, ήδη προβλέπεται, και με χρήση κάρτας είναι στα άμεσα πλάνα της Εταιρείας.

Κάρτες πολλαπλών διαδρομών: Τα στοιχεία δείχνουν ότι η συντριπτική πλειοψηφία αγορών καρτών πολλαπλών διαδρομών στα δρομολόγια που η Hellenic Train προσφέρει αυτή τη δυνατότητα, αφορά κάρτες 30ήμερης, 15ήμερης και 6ήμερης διάρκειας.

Ως εκ τούτου, η Εταιρεία επικεντρώθηκε στην πώληση αυτών των καρτών, διατηρώντας όλες τις ισχύουσες εκπτώσεις στις διάφορες κατηγορίες επιβατών.

Μάλιστα, τον Ιανουάριο εισήχθησαν οι κάρτες 15ήμερης και 6ήμερης διάρκειας στο δρομολόγιο Πειραιάς – Κιάτο, που μέχρι τότε δεν προσφέρονταν σαν επιλογή στους επιβάτες.

 

Κατά τη δευτερολογία του ο κ. Σταϊκούρας συμπλήρωσε:

Σύμφωνα με την παράγραφο 4.4.2 του άρθρου 4 της σύμβασης ΥΔΥ μεταξύ Ελληνικού Δημοσίου και Hellenic Train, «ο Πάροχος οφείλει να διευκολύνει την αγορά εισιτηρίου, χρησιμοποιώντας κάθε δυνατό κανάλι πώλησης, όπως: (α) διάθεση εισιτηρίων στα εκδοτήρια των σταθμών, (β) διάθεση εισιτηρίων μέσω διαδικτύου, (γ) διάθεση εισιτηρίων μέσω αυτόματων μηχανημάτων πώλησης στους χώρους των σταθμών, και (δ) διάθεση εισιτηρίων σε ανεξάρτητα σημεία πώλησης ή/και μεταπώλησης που τυχόν θελήσει να δημιουργήσει ο Πάροχος κατά την απόλυτη κρίση του».

Σε περίπτωση που για οποιονδήποτε λόγο δεν υπάρχει δυνατότητα έκδοσης εισιτηρίων στους σιδηροδρομικούς σταθμούς, η πώληση εισιτηρίων δύναται να πραγματοποιηθεί μετά την επιβίβαση και εντός των αμαξοστοιχιών.

Συνεπώς, με βάση τη Σύμβαση δεν υφίστανται δυνατότητες περαιτέρω παρέμβασης.

Όμως, σε αυτή τη φάση η Εταιρεία δεσμεύεται να αναβάλλει το κλείσιμο των παραπάνω εκδοτηρίων για διάστημα δύο μηνών, προκειμένου να επαναξιολογηθούν κάποια στοιχεία, με κριτήρια την καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη και το κόστος / όφελος των εναλλακτικών επιλογών.

Τον Ιανουάριο του 2019 μετακινήθηκαν στον σιδηροδρομικό άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Αθήνα, 46.505 συμπατριώτες μας. Τον Ιανουάριο του 2024, 48.628 και τον Ιανουάριο του 2025, 58.873.

Όλο το 2019 μετακινήθηκαν 888.444 συμπατριώτες μας, έναντι 766.965 το 2024.

Σε ό,τι αφορά τη σύμβαση με τη Hellenic Train, υπενθυμίζω ότι έχουμε τρεις συμβάσεις:

• Του Ελληνικού Δημοσίου με τη Hellenic Train για την αποζημίωση παροχής υποχρεωτικής δημόσιας υπηρεσίας στις επιβατικές μεταφορές.
• Του ΟΣΕ με τη Hellenic Train για την χρήση του δικτύου και των υποδομών.
• Και της ΓΑΙΑΟΣΕ με την Hellenic Train για τη μίσθωση του τροχαίου υλικού.

Αυτές υλοποιούνται και πρόσφατα τακτοποιήσαμε και τις οφειλές του 2023, που ένα μεγάλο κομμάτι τους, πάνω από το 60% πήγε στον ΟΣΕ και τη ΓΑΙΑΟΣΕ, μεταξύ άλλων για να πληρωθεί η ΔΕΗ, αλλά και για να αποζημιωθούν οι εργαζόμενοι της Hellenic Train.

Εάν από την εν εξελίξει δικαστική έρευνα, προκύψουν ευθύνες της Hellenic Train, το έχουμε πει πάρα πολλές φορές, τότε αυτό είναι κάτι το οποίο θα αξιολογήσουμε ως ελληνική Κυβέρνηση και θα προσδιοριστούν οι τυχόν περαιτέρω πρωτοβουλίες.

2025-02-17 ΔΤ – ΒΟΥΛΗ _ΕΚΔΟΤΗΡΙΑ ΣΣ

2025-02-17 ΔΤ – ΒΟΥΛΗ _ΥΠΑ

2025-02-17 ΔΤ – ΒΟΥΛΗ _ΤΗΛΕΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΟΜΟΚΟΣ

Αθήνα, 19 Δεκεμβρίου 2024

 

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

 

Τοποθέτηση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών Χρήστου Σταϊκούρα στην Ολομέλεια της Βουλής επί του νομοσχεδίου για την αναδιάρθρωση του σιδηροδρομικού τομέα και την ενίσχυση των ρυθμιστικών φορέων μεταφορών

Η αναδιάρθρωση του σιδηροδρομικού τομέα είναι μία κρίσιμη μεταρρυθμιστική παρέμβαση δήλωσε, σήμερα, ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας, κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου για την αναδιάρθρωση του σιδηροδρομικού τομέα και την ενίσχυση των ρυθμιστικών φορέων μεταφορών, στην Ολομέλεια της Βουλής, παρουσία του Υφυπουργού Υποδομών και Μεταφορών, αρμόδιου για τις Μεταφορές, Βασίλη Οικονόμου, του Υφυπουργού Υποδομών και Μεταφορών, αρμόδιου για τις Υποδομές, Νίκου Ταχιάου, του Γενικού Γραμματέα Υποδομών, Κωνσταντίνου Μαγουλά και της Γενικής Γραμματέως Μεταφορών, Δέσποινας Παληαρούτα.

Ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών ανέφερε ότι στόχος του νομοσχεδίου είναι η δημιουργία ενός ενιαίου, αναβαθμισμένου, σύγχρονου Διαχειριστή Σιδηροδρομικής Υποδομής, που αναλαμβάνει την ευθύνη μελέτης, ανάπτυξης, συντήρησης και ασφαλούς διαχείρισης των σιδηροδρομικών υποδομών της χώρας.

Όπως σημείωσε ο κ. Σταϊκούρας, στη νέα εταιρεία, που θα προκύψει με απορρόφηση της ΕΡΓΟΣΕ στον ΟΣΕ, εντάσσεται και το μέρος των λειτουργιών της ΓΑΙΑΟΣΕ που αφορά στο επιχειρησιακά κρίσιμο, για τον σιδηρόδρομο, τμήμα της διαχείρισης του τροχαίου υλικού. Επίσης, ο νέος φορέας καθίσταται, ταυτόχρονα, και μοναδικός υπεύθυνος για το σύνολο των μελετών και έργων που εκτελούνται επί του σιδηροδρομικού δικτύου και του τροχαίου υλικού.

Σύμφωνα με τον Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών, με το δεύτερο μέρος του σχεδίου νόμου οικοδομούνται ακόμα πιο στέρεες βάσεις θεσμικού, οργανωτικού και επιχειρησιακού χαρακτήρα, προκειμένου φορείς της Πολιτείας που είναι επιφορτισμένοι με την ασφάλεια και την εμπέδωση αισθήματος εμπιστοσύνης για τις μεταφορές, αεροπορικές και σιδηροδρομικές, όπως η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ), η Αρχή Πολιτικής Αεροπορίας (ΑΠΑ), η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ) και ο Εθνικός Οργανισμός Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ), να επιτελούν αποτελεσματικότερα τα καθήκοντά τους.

 

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών Χρήστου Σταϊκούρα:

 

Ο Ελληνικός Σιδηρόδρομος αντιμετωπίζει πολλά, μεγάλα και διαχρονικά προβλήματα.

Δυστυχώς, το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών ανέδειξε, με τον πλέον οδυνηρό τρόπο, κάποια από αυτά.

Το ίδιο και μεταγενέστερα συμβάντα που βλέπουν, ορθώς, το φως της δημοσιότητας.

Συμβάντα όμως που επαναλαμβάνονταν, με την ίδια ή και μεγαλύτερη συχνότητα, και κατά το παρελθόν.

Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από τα στατιστικά στοιχεία για τα σοβαρά σιδηροδρομικά συμβάντα ανά έτος, βάσει επίσημων πορισμάτων και αναφορών (2013: 58, 2014: 81, 2015: 76, 2016: 71, 2017: 84, 2018: 74, 2019: 79, 2020: 53, 2021: 56, 2022: 29, 2023: 17, 2024 (Οκτώβριος): 17).

Αυτά τα στοιχεία αναδεικνύουν τη μακροχρόνια φύση των αδυναμιών που αντιμετωπίζει ο σιδηρόδρομος.

Και επιβεβαιώθηκαν, στην Επιτροπή, από τους φορείς, κατά την ακρόασή τους.

Φορείς, μεταξύ άλλων και εκπρόσωποι εργαζομένων, οι οποίοι χρησιμοποίησαν φράσεις, όπως «χρόνιες παθογένειες του ελληνικού σιδηροδρόμου γνωστές από το χρόνο της ίδρυσης και εγκατάστασής του στην Ελλάδα», «συσσωρευμένα προβλήματα 30 ετών», «μετά το 1995 ο σιδηρόδρομος αντιμετωπίστηκε με περισσή απαξίωση», «αποδεδειγμένα διαχρονική αποτυχία στην αποτελεσματική διοίκηση του σιδηροδρόμου», «αδιέξοδα από το 1996», «δεκαετίες λαθών και χαμένων ευκαιριών».

Στην ίδια κατεύθυνση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι στην Ελλάδα υπάρχουν μακροχρόνιες ελλείψεις στην εφαρμογή Κοινοτικής Οδηγίας, από την έναρξη ισχύος της, το 2016.

Οι ελλείψεις αυτές είναι συστημικές, απορρέουν δε και από την έλλειψη νοοτροπίας ασφάλειας εντός των σιδηροδρομικών οργανισμών.

Από όλα αυτά αντιλαμβάνεται κανείς ότι η αντιμετώπιση των υπαρκτών, μακροχρόνιων αδυναμιών του ελληνικού σιδηροδρόμου, προβλημάτων που έχουν σωρευθεί εδώ και δεκαετίες, απαιτούν συστηματική, επίμονη και πολύχρονη προσπάθεια, αποφασιστικότητα και σχέδιο.

Αυτό το σχέδιο διαθέτει, πλέον, η χώρα μας.

Έπειτα από την Έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σιδηροδρόμων, τον Οκτώβριο του 2023, η Ελληνική Κυβέρνηση ενέκρινε Σχέδιο Δράσης για την ασφάλεια και δια-λειτουργικότητα στον σιδηρόδρομο, κατόπιν διαβουλεύσεων και συμφωνίας με τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Το Σχέδιο Δράσης, το οποίο υποβάλλεται κάθε δίμηνο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υλοποιείται, με βάση τα χρονοδιαγράμματα.

Μαγικές λύσεις όμως δεν υπάρχουν.

Απαιτείται υπομονή, πείσμα και στοχο-προσήλωση.

Το Σχέδιο Δράσης περιλαμβάνει 5 άξονες, καθένας από τους οποίους αναλύεται περαιτέρω σε συγκεκριμένα μέτρα και βασικές δράσεις, για τις οποίες έχουν τεθεί καθορισμένα ορόσημα, προθεσμίες ολοκλήρωσης και υπεύθυνοι υλοποίησης.

Συνοπτικά, οι άξονες είναι οι ακόλουθοι:

 

1^ος Άξονας: Η εφαρμογή συστημικής προσέγγισης στη σιδηροδρομική ασφάλεια, με βάση το ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο.

Στόχος είναι η ανάπτυξη και αυστηρή εφαρμογή ενός αναβαθμισμένου – βασισμένου στους ευρωπαϊκούς κανόνες και βέλτιστες πρακτικές – συνολικού συστήματος ασφαλείας του σιδηροδρόμου, με σαφή κατανομή των ρόλων και της ευθύνης μεταξύ των φορέων και εμπέδωση της απαραίτητης – μεταξύ τους – στενής και διαρκούς συνεργασίας για την ανάλυση και αποτροπή των κινδύνων.

Στο πλαίσιο υλοποίησης αυτού, προβλέπονται:

• Εκσυγχρονισμός του συνολικού συστήματος διακυβέρνησης του σιδηρόδρομου στον τομέα της ασφάλειας, το οποίο είναι απαραίτητο για την αξιοποίηση της σημαντικής επένδυσης σε τεχνολογίες ασφάλειας που είναι σήμερα σε εξέλιξη.
• Αναθεώρηση των ιδιαίτερων διαδικασιών διαχείρισης κινδύνων, καθώς και των συστημάτων διαχείρισης ασφάλειας κάθε φορέα του σιδηροδρομικού συστήματος.
• Αναθεώρηση του Γενικού Κανονισμού Κυκλοφορίας.
• Ανάπτυξη Συστήματος Διαχείρισης Επάρκειας σχετικά με την ασφάλεια των σιδηροδρόμων για κάθε φορέα του σιδηροδρομικού συστήματος.
• Ανάπτυξη της ικανότητας όλων των φορέων του σιδηροδρομικού συστήματος να εφαρμόσουν το νέο σύστημα με αυστηρότητα, μέσω συνεχών εκπαιδεύσεων, με συμμετοχή και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σιδηροδρόμων, και μάλιστα με εξειδικευμένο σύμβουλο τεχνικής υποστήριξης του Οργανισμού.
• Ενίσχυση της στελέχωσης του ΟΣΕ.

Ήδη ο ΟΣΕ βρίσκεται στη διαδικασία πρόσληψης μέσω ΑΣΕΠ 140 νέων μόνιμων στελεχών για κρίσιμες θέσεις, όπως κλειδούχοι και σταθμάρχες, οι προσλήψεις των οποίων αναμένεται να ολοκληρωθούν τους πρώτους μήνες του 2025.

Ενώ έχει εγκριθεί από το Υπουργείο Εσωτερικών (ΠΥΣ 51) η αύξηση του προσωπικού κατά 100 επιπλέον μόνιμους υπαλλήλους, με τη διαδικασία να αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2025.

Το σύνολο των προβλεπόμενων δράσεων αναμένεται να ολοκληρωθεί το 1^ο τρίμηνο του 2026.

 

2^ος Άξονας: Η βελτίωση των διαδικασιών διαπίστευσης, παρακολούθησης και κοινοποίησης για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων.

Στόχος είναι η αποσαφήνιση των ρόλων και των διαδικασιών των Οργανισμών Αξιολόγησης της Συμμόρφωσης και του Υπουργείου, ως Κοινοποιούσας Αρχής, καθώς και η απαιτούμενη ενίσχυση της συνεργασίας του Υπουργείου με τον Ελληνικό Εθνικό Φορέα Διαπίστευσης.

Στο πλαίσιο του συγκεκριμένου άξονα δημοσιεύτηκε, στις 27 Νοεμβρίου, Κοινή Υπουργική Απόφαση, όπου καθορίζονται οι αρμοδιότητες του Υπουργείου, όπως υποδεικνύουν οι οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι Εθνικοί Κανονισμοί, καθώς και η αναθεώρηση της διαδικασίας για την ενίσχυση της αμεροληψίας και της μη ύπαρξης σύγκρουσης συμφερόντων των εμπλεκομένων μερών.

Το σύνολο των προβλεπόμενων δράσεων αναμένεται να ολοκληρωθεί τις προσεχείς εβδομάδες.

 

3^ος Άξονας: Η οργανωτική μεταρρύθμιση του σιδηροδρομικού τομέα.

Στόχος είναι η δημιουργία ενός ενιαίου, αναβαθμισμένου, σύγχρονου Διαχειριστή Σιδηροδρομικής Υποδομής, που αναλαμβάνει την ευθύνη μελέτης, ανάπτυξης, συντήρησης και ασφαλούς διαχείρισης των σιδηροδρομικών υποδομών της χώρας.

Πρόκειται για το Σχέδιο Νόμου που, αυτές τις ημέρες, συζητάμε στη Βουλή.

Το σύνολο των προβλεπόμενων δράσεων αναμένεται να ολοκληρωθεί σύμφωνα με τα ορόσημα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

 

4^ος Άξονας: Η ενίσχυση του Εθνικού Φορέα Διερεύνησης (ΕΟΔΑΣΑΑΜ).

Στόχος είναι η διασφάλιση λειτουργίας και στελέχωσής του με έμπειρο προσωπικό, η περαιτέρω ενίσχυση της ανεξαρτησίας του και η υποστήριξή του με τις τεχνικές μεθόδους και την τεχνογνωσία που απαιτούνται για την εκπλήρωση της αποστολής του.

Με διατάξεις του Σχεδίου Νόμου ρυθμίζονται κρίσιμα θέματα και αυτού του άξονα.

Σε σχέση με τη διερεύνηση του δυστυχήματος στα Τέμπη:

• έχει υποβληθεί προσωρινή δήλωση αναφορικά με το σιδηροδρομικό δυστύχημα,
• ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Σιδηροδρόμων υποστηρίζει τη διερεύνηση του δυστυχήματος,
• με το πόρισμα να αναμένεται μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου του 2025.

Το σύνολο των προβλεπόμενων δράσεων αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2025.

 

5^ος Άξονας: Η προώθηση γνώσης και κουλτούρας για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων.

Στόχος είναι η ανάπτυξη και εμπέδωση κοινής αντίληψης και κουλτούρας σε θέματα ασφάλειας μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων μερών του σιδηροδρομικού τομέα και του προσωπικού τους.

Έχουν εκκινήσει οι απαραίτητες ενέργειες και αναμένεται να ολοκληρωθεί – τις επόμενες εβδομάδες – ο σχεδιασμός του Πλάνου Δημοσιότητας για την προώθηση της Κουλτούρας Ασφάλειας.

Παράλληλα, έχει ξεκινήσει η διεξαγωγή εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε στελέχη των φορέων του σιδηροδρομικού συστήματος.

Το σύνολο των προβλεπόμενων δράσεων αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2^ο τρίμηνο του 2026.

 

Επιπρόσθετα στο Σχέδιο Δράσης, έχουν ληφθεί και οι ακόλουθες πρωτοβουλίες:

 

1^η Πρωτοβουλία: Η κατάρτιση στρατηγικού σχεδίου για τα συστήματα ERTMS.

Το Υπουργείο ζήτησε τεχνική υποστήριξη από την DG REFORM, και αυτή προσκάλεσε τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Σιδηροδρόμων να υποβάλει πρόταση δράσης.

Στο εθνικό σχέδιο που θα καταρτιστεί, θα πρέπει να παρουσιάζονται, μεταξύ άλλων, οι στρατηγικές προτεραιότητες για την ανάπτυξη των συστημάτων ασφάλειας, οι σχετικές επιλογές σε επίπεδο τεχνολογικών λύσεων αλλά και στρατηγικής σύναψης συμβάσεων, ο ρόλος όλων των φορέων που συμμετέχουν στο σύστημα, ο αναλυτικός προϋπολογισμός και το Εθνικό Σχέδιο Εφαρμογής, τα χρονοδιαγράμματα, οι απαιτούμενοι ανθρώπινοι πόροι, οι κίνδυνοι και ο τρόπος αποτροπής τους, οι ανάγκες συντήρησης των συστημάτων, το απαιτούμενο πρόγραμμα εκπαίδευσης όσων τα λειτουργήσουν και ένας πρώτος σχεδιασμός υψηλού επιπέδου για την μελλοντική ανάπτυξη του ERTMS σε όλο το σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας.

 

2^η Πρωτοβουλία: Η αναβάθμιση των σιδηροδρομικών υποδομών, με σημαντικούς – για πρώτη φορά – ευρωπαϊκούς πόρους.

Πόροι, ύψους περίπου 1,4 δισ. ευρώ, που αφορούν:

1^ον. Την οριστική αποκατάσταση του Σιδηροδρομικού Δικτύου μετά τις καταστρεπτικές συνέπειες του Daniel.

2^ον. Την αναβάθμιση της Σιδηροδρομικής Γραμμής Προαστιακού Σιδηροδρόμου Δυτικής Αττικής.

3^ον. Την κατασκευή νέας σιδηροδρομικής γραμμής στο τμήμα Νέα Καρβάλη – Τοξότες, όπως έχει αναδειχθεί προσωρινός μειοδότης.

4^ον. Την αναβάθμιση της σιδηροδρομικής γραμμής στα τμήματα Πύθιο – Ορμένιο, Αχαρνές – Οινόη, Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας και Άνω Λιόσια – Κιάτο.

Αυτό είναι το συνολικό σχέδιο της Κυβέρνησης.

Σχέδιο φιλόδοξο, ρεαλιστικό και αναγκαίο, τόσο ως προς την πλήρη όσο και ως προς την έγκαιρη υλοποίησή του.

Μέρος αυτού του σχεδίου, όπως ανέφερα, είναι η προωθούμενη αναδιάρθρωση του σιδηροδρομικού τομέα.

Πρόκειται για μία κρίσιμη μεταρρυθμιστική παρέμβαση.

Η δημιουργία ενιαίου φορέα κρίθηκε απαραίτητη ώστε να αντιμετωπισθούν τα κενά ή/και οι επικαλύψεις αρμοδιοτήτων μεταξύ των σήμερα λειτουργούντων φορέων, καθώς και την έλλειψη άμεσου και αποτελεσματικού συντονισμού, ειδικά στον κρίσιμο τομέα της ασφάλειας.

Στη νέα εταιρεία, που θα προκύψει με απορρόφηση της ΕΡΓΟΣΕ στον ΟΣΕ, εντάσσεται και το μέρος των λειτουργιών της ΓΑΙΑΟΣΕ που αφορά στο επιχειρησιακά κρίσιμο, για τον σιδηρόδρομο, τμήμα της διαχείρισης του τροχαίου υλικού.

Επίσης, ο νέος φορέας καθίσταται, ταυτόχρονα, και μοναδικός υπεύθυνος για το σύνολο των μελετών και έργων που εκτελούνται επί του σιδηροδρομικού δικτύου και του τροχαίου υλικού.

Ειδικότερα, με την ψήφιση και την εφαρμογή του νόμου επιδιώκονται και διασφαλίζονται:

• Πλήρης εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου για τις δημόσιες ανώνυμες εταιρείες.
• Λειτουργία, οργανωτική δομή και τεχνολογική υποστήριξη της νέας εταιρείας με υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών, αντίστοιχων ευρωπαϊκών φορέων.
• Σημαντική ενίσχυση της στελέχωσης, με εξειδικευμένο προσωπικό, καταρτισμένο στις σύγχρονες λειτουργίες ενός διαχειριστή σιδηροδρομικής υποδομής, ώστε να καλυφθούν τα υφιστάμενα κενά.
• Εφαρμογή σύγχρονων πρακτικών διοίκησης και αξιολόγησης προσωπικού.
• Άσκηση του κρίσιμου ρόλου και της ευθύνης που έχει ο διαχειριστής υποδομής σε θέματα ασφάλειας, σε συνεχή συνεργασία με τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις, τη ΡΑΣ και το Υπουργείο.
• Υλοποίηση ενός στρατηγικού προγράμματος νέων έργων που να διασφαλίζει την ταχεία σιδηροδρομική ανάπτυξη, με προτεραιότητα στην εξυπηρέτηση των επιβατών και των εμπορευματικών δραστηριοτήτων.
• Εισαγωγή συστήματος διοίκησης βάσει στόχων και δεικτών απόδοσης (KPIs), που θα συμφωνηθούν με το Υπουργείο και θα συμπεριληφθούν σε σύμβαση που θα υπογραφεί μεταξύ τους.

 

Παράλληλα, στην «πορεία» προς τη νέα εταιρία, και για την ενδυνάμωσή της στο πλαίσιο των προβλεπόμενων δράσεων και οροσήμων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, έχουν ήδη δρομολογηθεί:

1^ον. Διεθνής διαγωνισμός για την άμεση πρόσληψη Συμβούλου Μεταρρύθμισης (Reform Consultant).

Αυτός θα αναλάβει τη ριζική αναδιοργάνωση και τον εκσυγχρονισμό του λειτουργικού μοντέλου της «Σιδηρόδρομοι Ελλάδος Μ.Α.Ε.», ώστε να μεταμορφωθεί σε σύγχρονο φορέα ευρωπαϊκών προδιαγραφών.

Ο διαγωνισμός βρίσκεται στη φάση αξιολόγησης των προσφορών, με προβλεπόμενη έναρξη εργασιών του Συμβούλου στις αρχές του 2025.

2^ον. Προετοιμασία διαγωνισμού για την πρόσληψη διεθνώς καταξιωμένου οικονομικού φορέα στο ρόλο του Τεχνικού Συμβούλου (Technical Manager).

Αυτός θα υποστηρίξει, για μια 5ετία, κρίσιμες λειτουργίες της εταιρείας, όπως ρύθμιση κυκλοφορίας, συντήρηση υποδομών, διαχείριση νέων έργων κτλ.

Επίσης, προβλέπεται η συμμετοχή έμπειρων στελεχών του Τεχνικού Συμβούλου σε κρίσιμες διοικητικές θέσεις, με ανάληψη αντίστοιχης ευθύνης.

Τέλος, αναλήφθηκε από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) η εκπόνηση Στρατηγικού και Επιχειρησιακού Σχεδίου και Επενδυτικού Προγράμματος ανάπτυξης των σιδηροδρομικών μεταφορών στην Ελλάδα.

Η σχετική σύμβαση υπογράφηκε τον περασμένο Οκτώβριο και προβλέπει την επέκταση του ελληνικού σιδηροδρομικού δικτύου, κατά προτεραιότητα, σε λιμάνια – κόμβους συνδυασμένων μεταφορών.

 

Με το δεύτερο μέρος του Σχεδίου Νόμου οικοδομούνται ακόμα πιο στέρεες βάσεις θεσμικού, οργανωτικού και επιχειρησιακού χαρακτήρα, προκειμένου φορείς της Πολιτείας που είναι επιφορτισμένοι με την ασφάλεια και την εμπέδωση αισθήματος εμπιστοσύνης για τις μεταφορές, αεροπορικές και σιδηροδρομικές, όπως η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ), η Αρχή Πολιτικής Αεροπορίας (ΑΠΑ), η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ) και ο Εθνικός Οργανισμός Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ), να επιτελούν αποτελεσματικότερα τα καθήκοντά τους.

Οι νομοθετικές παρεμβάσεις στοχεύουν σε μια τέτοια διττή κατεύθυνση, αφενός ως προς τη προσήκουσα θεσμική λειτουργία, με εγγυήσεις περαιτέρω λογοδοσίας, αφετέρου ως προς την οργανωτική και επιχειρησιακή ενδυνάμωση αυτών των φορέων, με ενίσχυση του κρίσιμου στελεχιακού δυναμικού και την διοικητική επικαιροποίηση αυτών.

Ειδικότερα:

1^ον. Αναμορφώνονται οι θέσεις του προσωπικού της ΡΑΣ, με προσλήψεις επιπλέον επιστημονικού, διοικητικού και τεχνικού προσωπικού, που θα συμβάλλει τόσο στην αποτελεσματική λειτουργία της ως διοικητικής αρχής, όσο – κυρίως – και στην ενίσχυση και εκτέλεση της νευραλγικής θεσμικής και επιχειρησιακής της αποστολής.

2^ον. Ως προς την Αρχή Πολιτικής Αεροπορίας, δημιουργείται μητρώο επιθεωρητών και παρέχεται η δυνατότητα στην Αρχή να συνάπτει συμβάσεις με διερευνητές που προέρχονται από διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ICAO.

Με τις προτεινόμενες διατάξεις δίνεται η δυνατότητα αξιοποίησης έμπειρων και καταρτισμένων επιθεωρητών, και μάλιστα εξειδικευμένων ειδικοτήτων, όπως ενδεικτικά οι χειριστές αεροσκαφών ή ελικοπτέρων, και ανταποκρινόμαστε ως χώρα σε διεθνείς πρακτικές, κυρίως σε όλο και πιο ποιοτικές διαδικασίες ελέγχων και επιθεωρήσεων στις αερομεταφορές.

3^ον. Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις, για την ενίσχυση με επιπλέον προσωπικό ασφαλείας των περιφερειακών αεροδρομίων της χώρας αρμοδιότητας της ΥΠΑ, αλλά και για τον εξορθολογισμό του διοικητικού μηχανισμού μετακίνησης εργαζομένων της Υπηρεσίας, σκοπείται η αδιάλειπτη και ασφαλής λειτουργία των αεροδρομίων.

4^ον. Ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ ενισχύεται ως προς την ανεξαρτησία του, αφού πλέον θα λογοδοτεί για το έργο του, όχι μόνο στον αρμόδιο Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών, αλλά και στην ίδια την Εθνική Αντιπροσωπεία, με την υποβολή της Ετήσιας Έκθεσης των πεπραγμένων του και προς τον Πρόεδρο της Βουλής, όπως γίνεται, θυμίζω, με τις Ανεξάρτητες Αρχές.

Επιπλέον, ο Οργανισμός ενισχύεται με επιπλέον διοικητικό και ερευνητικό προσωπικό, τόσο για τα αεροπορικά όσο και για σιδηροδρομικά συμβάντα, ενώ σημαντική πτυχή της παρούσας νομοθετικής πρωτοβουλίας είναι και η ενίσχυση της οικονομικής αυτονομίας του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, τόσο μέσω της εδραίωσης επιπλέον πηγών χρηματοδότησής του, όσο και μέσω της προβλεπόμενης εφάπαξ καταβολής ποσού 3 εκατ. ευρώ, προκειμένου να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή λειτουργία του σε όλους τους τομείς αρμοδιότητάς του.

 

Θα κλείσω την παρέμβασή μου, όχι με κάποιες δικές μου καταληκτικές σκέψεις, αλλά με την αξιολόγηση της μεταρρύθμισης από τους φορείς, κατά την ακρόασή τους.

Υποστήριξαν ότι «κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση», «είναι απαραίτητη», «είναι θετική και ουσιαστική», «είναι γενναία και δύσκολη», «είναι ώριμη».

Συνεχίζουμε, με σοβαρότητα, μεθοδικότητα, επιμονή και σταθερά βήματα.

2024-12-19 ΔΤ – ΒΟΥΛΗ_ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΣ