Κυρίες και Κύριοι της Οργανωτικής Επιτροπής,
Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση που μου απευθύνατε για να συμμετάσχω στη σημερινή εκδήλωση.
Κυρίες και Κύριοι,
Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια, η παγκόσμια και η ευρωπαϊκή οικονομία, διανύουν μια περίοδο τουλάχιστον προβληματική.
Σε αυτό το περιβάλλον η πορεία της Ελληνικής οικονομίας στο καθοδικό σπιράλ δεν έχει ακόμη τερματιστεί.
Η κοινωνία βρίσκεται σε κατάσταση περιδίνησης, ασφυκτιά και δυσφορεί έντονα.
Η πλειονότητα των πολιτών αγκομαχά.
Το πολιτικό σύστημα αναζητά προσανατολισμό.
Οι ηγετικές ελίτ όλων των υποσυστημάτων της χώρας παρακολουθούν μάλλον αμήχανα την πορεία της, μη αναλαμβάνοντας δημιουργικές πρωτοβουλίες.
Οι χειριστές του ελληνικού προβλήματος εμφανίζουν αντιθέσεις στις εκτιμήσεις τους.
Σε αυτό το σύνθετο, ρευστό και αβέβαιο περιβάλλον ανέλαβε την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας η Κυβέρνηση Εθνικής Ευθύνης.
Κυρίες και Κύριοι,
Είναι ανάγκη, έστω και σήμερα, μακριά από ομφαλοσκοπήσεις, να συμφωνήσουμε σε μια σειρά από διαπιστώσεις, αν και θα ήταν χρήσιμο να το είχαμε κάνει από παλαιά.
Και αυτό γιατί μόνο μετά από αντικειμενική διάγνωση των πτυχών ενός προβλήματος έχουμε ελπίδες να το επιλύσουμε.
1η Διαπίστωση: Υφίσταται διαχρονική αδυναμία βιώσιμης διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών.
Είναι γεγονός ότι η Ελλάδα, επί μακρόν, πορεύτηκε σε μια πορεία ελλειμματικής και στρεβλής λειτουργίας, με έντονο δημόσιο και ιδιωτικό καταναλωτισμό.
Μία πορεία έντονων δημοσιονομικών ανισορροπιών.
Πορεία που έχει τις ρίζες της στον εκτροχιασμό που συντελέστηκε στη δεκαετία του ’80, με αποτέλεσμα την εκρηκτική διόγκωση του δημοσίου χρέους.
Δυστυχώς, οι Κυβερνήσεις των επόμενων δεκαετιών δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν ριζικά το πρόβλημα.
2η Διαπίστωση: Υφίσταται εκτεταμένη φοροδιαφυγή.
Πρόκειται για ένα φαινόμενο που υπονομεύει κάθε προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης, δημιουργεί συνθήκες μη υγιούς ανταγωνισμού στην οικονομία, υποσκάπτει το ρόλο του κοινωνικού κράτους, «ροκανίζει» την κοινωνική συνοχή.
Φαινόμενο βέβαια που καμία χώρα δεν έχει κατορθώσει να αντιμετωπίσει με απόλυτη αποτελεσματικότητα, αλλά στην Ελλάδα παρουσιάζεται σε έκταση και χαρακτηρίζεται από αξιοπερίεργη ανθεκτικότητα.
3η Διαπίστωση: Υφίσταται χρόνιο έλλειμμα ανταγωνιστικότητας που αποτυπώνεται στο διαχρονικά παρατεταμένο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.
Φαινόμενο που, μεταξύ άλλων, οφείλεται στην έντονη κρατική παρέμβαση, στη γραφειοκρατία, στη στρεβλή ρύθμιση ευρείας κλίμακας αγορών, υπηρεσιών και αγαθών, στη διαφθορά, στην απουσία συνθηκών ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και της εξωστρέφειας.
4η Διαπίστωση: Υφίσταται τάση αυστηρής δημοσιονομικής πολιτικής σε αρκετά κράτη-μέλη της Ευρωζώνης.
Η προσήλωση στη δημοσιονομική εξυγίανση, προσαρμογή και πειθαρχία καθίσταται αναγκαία και διευρύνεται, την τελευταία περίοδο, στην Ευρώπη.
Στην Ισπανία, η κυβέρνηση ενέκρινε τον προϋπολογισμό, ο οποίος προβλέπει σκληρά μέτρα λιτότητας, με έμφαση στις κοινωνικές δαπάνες.
Στη Γαλλία, η κυβέρνηση ανακοίνωσε τον προϋπολογισμό, τον σκληρότερο της 30ετίας, σε συνθήκες μηδενικής ανάπτυξης.
Στην Πορτογαλία, ανακοινώθηκαν νέα μέτρα σκληρής λιτότητας από την κυβέρνηση, με απολύσεις και αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης.
Αντίστοιχο είναι το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής, όπως επικαιροποιήθηκε και ενισχύθηκε πρόσφατα, και στην Ιταλία, ενώ η κατάσταση είναι ιδιαίτερα ανησυχητική και στην Σλοβενία και στην Κύπρο, με την τελευταία να βρίσκεται σε συζητήσεις για το δικό της πρόγραμμα στήριξης.
5η Διαπίστωση: Είναι σε εξέλιξη, στη χώρα μας, μεγάλου μεγέθους δημοσιονομική προσαρμογή.
Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι οι Έλληνες πολίτες έχουν υποβληθεί σε τεράστιες θυσίες τα τελευταία χρόνια.
Θυσίες που για την περίοδο 2010 – 2012 έχουν φτάσει, στο σύνολό τους, τα 49 δισ. ευρώ ή το 22,5% του ΑΕΠ.
Πρόκειται για πρωτόγνωρο εγχείρημα δημοσιονομικής προσαρμογής από κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ωστόσο, το δημοσιονομικό αποτέλεσμα δεν ήταν αντάξιο της «ηράκλειας» συνεισφοράς των πολιτών, αφού το πρωτογενές έλλειμμα αναμένεται να μειωθεί κατά 21 δισ. ευρώ ή 9% του ΑΕΠ.
Και αυτό γιατί η επίδραση της ύφεσης, λόγω των συσταλτικών δημοσιονομικών μέτρων ήταν πολύ μεγαλύτερη από τις αρχικές εκτιμήσεις.
Γεγονός που αναγνωρίζει πλέον και το ΔΝΤ, το οποίο υποστηρίζει ότι οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές, μετά το 2009, είναι περίπου στο 1, και όχι στο 0,5 που ήταν οι μέχρι λανθασμένες σήμερα εκτιμήσεις.
6η Διαπίστωση: Οι αποκλίσεις από τις εκτιμήσεις του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής είναι συνεχείς και μεγάλες.
Η ύφεση είναι πρωτοφανής σε έκταση και ένταση.
Αντίστοιχες είναι και οι αστοχίες στις προβλέψεις για την ανεργία.
Δεν χρειάζεται να επεκταθώ με την παράθεση στοιχείων.
Όλοι αναγνωρίζουν πλέον τις αστοχίες στις εκτιμήσεις του Προγράμματος.
7η Διαπίστωση: Υφίστανται αυστηροί περιορισμοί στην άσκηση δημοσιονομικής πολιτικής.
Τα περιθώρια άμεσης αλλαγής της «συνταγής» που εφαρμόζεται από την αρχή του Προγράμματος είναι σχεδόν ανύπαρκτα.
Και αυτό διότι από τη στιγμή που η χώρα προσέφυγε στο Μηχανισμό Στήριξης, και λαμβανομένων υπόψη των εσωτερικών χρόνιων αδυναμιών της, ο χώρος σχεδιασμού πολιτικών είναι αυστηρά περιορισμένος και εξαρτημένος από το πλαίσιο συνεργασίας με τους εταίρους και δανειστές της.
8η Διαπίστωση: Υφίσταται έλλειμμα αξιοπιστίας της χώρας.
Είναι γεγονός ότι τα τελευταία τρία περίπου χρόνια διαμορφώθηκε ένα έλλειμμα αξιοπιστίας το οποίο είναι δύσκολα διαχειρίσιμο.
Οι τεράστιες αποκλίσεις μεταξύ προθέσεων, σχεδιασμού και υλοποίησης, κυρίως δε αποτελέσματος, αποτελούν μεγάλο βάρος στην πορεία της χώρας.
Ενδεικτικά να σας αναφέρω ότι η υλοποίηση των απαραίτητων για την οικονομία και συμφωνηθέντων με τους εταίρους μας διαρθρωτικών αλλαγών είχε παγώσει, με αποτέλεσμα 89 διαρθρωτικά μέτρα που έπρεπε να είχαν προωθηθεί από το Μάρτιο να συνιστούν τώρα αναγκαίες δράσεις για την αποδέσμευση της δόσης του Προγράμματος.
Μέρος, βέβαια, της κλιμάκωσης της κρίσης αξιοπιστίας οφείλεται και στις αστοχίες στις προγνώσεις και στις εκτιμήσεις (π.χ. για την ύφεση).
Γι’ αυτό και το νέο Πρόγραμμα θα πρέπει να πείθει για την αποτελεσματικότητά του και η Κυβέρνηση για την αποφασιστικότητά της να το εφαρμόσει.
9η Διαπίστωση: Υφίσταται οριακή κατάσταση στα ταμειακά διαθέσιμα του Κράτους.
Το «πάγωμα» των χρηματοδοτικών ροών του Μηχανισμού Στήριξης από τον περασμένο Ιούνιο έχει διαμορφώσει συνθήκες «ασφυξίας», τόσο στα δημόσια οικονομικά, όσο, όμως, και στη ρευστότητα της πραγματικής οικονομίας.
Να θυμίσω και να τονίσω ότι, υπό προϋποθέσεις βέβαια, θα έπρεπε να αποδεσμευθεί δόση ύψους 31,2 δισ. ευρώ από το 2ο τρίμηνο και 5 δισ. ευρώ από το 3ο τρίμηνο, ενώ εκκρεμεί ακόμη μία δόση ύψους 7,2 δισ. ευρώ για το 4ο τρίμηνο του έτους. Δόσεις των οποίων την καταβολή έχει άμεσα ανάγκη η ελληνική οικονομία.
Κυρίες και κύριοι,
Ανέφερα αυτές τις διαπιστώσεις για να καταστήσω σαφές το εύρος του προβλήματος, αλλά και την αφετηρία από την οποία ξεκίνησε η προσπάθεια της Κυβέρνησης Εθνικής Ευθύνης.
Μια σημαντική προσπάθεια τόσο για την σταθεροποίηση της κατάστασης όσο και για τη δημιουργία των προϋποθέσεων για την επανεκκίνηση της οικονομίας και την έξοδό της από το φαύλο κύκλο ελλειμμάτων και ύφεσης.
Προς την κατεύθυνση αυτή, τα τρία βασικά βήματα είναι:
(α) Ο απεγκλωβισμός της οικονομίας από την τρέχουσα φάση χρηματοδοτικής «ασφυξίας».
«Ασφυξία» που αφορά και επιχειρήσεις με συνετή διαχείριση.
(β) Η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος το 2013.
(γ) Η υλοποίηση μιας στρατηγικής σύζευξης δημοσιονομικής προσαρμογής και οικονομικής ανάπτυξης, με ανάκαμψη των ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων και επιτάχυνση της οικονομικής εξωστρέφειας, καθώς, όπως επιβεβαιώθηκε και από τα αποτελέσματα των τελευταίων δύο ετών, η δημοσιονομική προσαρμογή, αν και αναγκαία συνθήκη, δεν είναι από μόνη της ικανή να επιτύχει την έξοδο από την κρίση.
Ώστε να αντιμετωπιστούν και οι δύο διαστάσεις του ελλείμματος, τόσο η διαρθρωτική όσο και η κυκλική.
Και να ενισχυθεί η βιωσιμότητα του χρέους.
Κομβικής σημασίας είναι η πλήρης αξιοποίηση των υπαρχουσών κοινοτικών πόρων για την προγραμματική περίοδο 2007-2013, στους οποίους παρατηρείται σημαντική ενίσχυση της απορρόφησης (στο 45%, με μέσο κοινοτικό όρο στο 40,7%), όσο και η μεγιστοποίηση των μελλοντικών για την προγραμματική περίοδο 2014-2020, με την προσαρμογή των ετών αναφοράς ώστε η χώρα να μη χάσει σημαντικούς πόρους (της τάξεως του 40%).
Κυρίες και κύριοι,
Υπάρχουν ήδη κάποια θετικά δείγματα γραφής της Κυβέρνησης Εθνικής Ευθύνης που συμβάλλουν στη σταθεροποίηση της κατάστασης και στην επίτευξη αυτών των στόχων.
Δείγματα γραφής που είναι συγκεκριμένα και αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας, δίνοντας μια εικόνα ανατροπής της αίσθησης νομοτελειακού αδιεξόδου που είχε δημιουργηθεί.
Σ’ αυτά περιλαμβάνονται:
- Η ποσοτική και ποιοτική βελτίωση του «κεφαλαίου αξιοπιστίας» της χώρας ως αποτέλεσμα συγκροτημένων, μεθοδικών και αποτελεσματικών κινήσεων της Κυβέρνησης.
- Η πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού του τρέχοντος έτους που κρίνεται ικανοποιητική, παρά τη βαθύτερη ύφεση. Το πρωτογενές έλλειμμα της Κεντρικής Κυβέρνησης διαμορφώθηκε στα 2 δισ. ευρώ το 1ο εννεάμηνο του έτους, έναντι 6,1 δισ. ευρώ την αντίστοιχη περυσινή περίοδο.
- Η βελτίωση στο κυκλικά διορθωμένο πρωτογενές ισοζύγιο, το οποίο, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΝΤ, θα εμφανίζει πλεόνασμα 0,9% του ΑΕΠ το 2012, τη στιγμή που χώρες όπως είναι η Γαλλία, η Δανία, η Ιρλανδία, η Ισπανία και η Ολλανδία εμφανίζονται με αρνητικό πρόσημο.
- Η βελτίωση στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και η άνοδος των εξαγωγών. Η χώρα έχει ανακτήσει, μέσω της εσωτερικής υποτίμησης, το 70% της απολεσθείσας ανταγωνιστικότητάς της μετά την ένταξη στην Ευρωζώνη.
- Η αποκλιμάκωση του εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή (0,3% το Σεπτέμβριο), και η διαμόρφωση του δομικού πληθωρισμού σε αρνητικό επίπεδο (-0,3% το Σεπτέμβριο) που είναι στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Οκτώβριο του 2009, παρά τις υπαρκτές στρεβλώσεις των αγορών.
- Η προώθηση μιας σειράς αποκρατικοποιήσεων και η αξιοποίηση της περιουσίας της Δημοσίου.
- Η αξιοσημείωτη μείωση στα spreads των Ελληνικών ομολόγων. Η πρόσφατη έκδοση εξάμηνων εντόκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου με 4,46% αποτελεί το χαμηλότερο επιτόκιο από τις αρχές του 2010.
- Η σταδιακή επιστροφή καταθέσεων, αν και μέρος αυτών διοχετεύεται στην κάλυψη φορολογικών υποχρεώσεων νοικοκυριών και επιχειρήσεων, καθώς αποκαθίσταται η εμπιστοσύνη στην Ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας.
- Η δημιουργία νέων ισχυρών τραπεζικών ομίλων με μεγέθη ικανά να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις όχι μόνο του εθνικού αλλά και του διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος.
Καθίσταται, λοιπόν, σαφές ότι η Κυβέρνηση δίνει δείγματα ότι η χώρα περνά από τη σφαίρα των λόγων και των προθέσεων στο πεδίο των δύσκολων, αλλά αναγκαίων, αποφάσεων και πράξεων.
Κυρίες και κύριοι,
Βρισκόμαστε σε μία πολύ δύσκολη καμπή.
Σε μία προσπάθεια αλλαγών στο κράτος και στην οικονομία.
Ο δρόμος για την οικονομική και δημοσιονομική σταθερότητα είναι επίπονος, δύσκολος και, θα προσέθετα, μακρύς.
Έχει καταστεί σαφές ότι η Ελλάδα, έχοντας καταδείξει πλέον έμπρακτα την προσήλωσή της στις δεσμεύσεις της και τον σταθερό Ευρωπαϊκό προσανατολισμό της, για να καταφέρει να αξιοποιήσει πολιτικές επανεκκίνησης της οικονομίας και να υλοποιήσει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις χρειάζεται χρόνο και «ανάσες».
Πρόκειται για μια πραγματικότητα που πρέπει όλοι, εντός και εκτός χώρας, να συνειδητοποιήσουμε, να αποδεχτούμε και να ενσωματώσουμε στις προσπάθειες που καταβάλλονται για την έξοδο της Ελλάδας, αλλά και της Ευρώπης, από την κρίση.
Στην Ευρωπαϊκή οικογένεια δεν υπάρχει χώρος για λογικές και πρακτικές οικονομικού εθνικισμού.
Ούτε για μοιραίους πειραματισμούς.
Εμείς, όπως οφείλουμε, θα αντιμετωπίσουμε τις ανοιχτές προκλήσεις με αποφασιστικότητα και ακλόνητη προσήλωση στο στόχο της χώρας.
Σας ευχαριστώ.
