Κυρίες και Κύριοι,

Θα ήθελα να ευχαριστήσω τη Διεθνή Διαφάνεια για την πολύ τιμητική πρόσκληση που μου απεύθυνε να παραστώ στις εργασίες του Συνεδρίου που διοργανώνει.

Είμαι βέβαιος, διατρέχοντας τους Ομιλητές του Συνεδρίου και τη θεματολογία του, ότι κατά τη διάρκειά του θα κατατεθούν ρεαλιστικοί προβληματισμοί, θα αναπτυχθούν γόνιμες σκέψεις, θα ακουστούν υπεύθυνες θέσεις, θα εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα.

Προβληματισμοί και σκέψεις σαν αυτές που διατύπωσε πριν από λίγο ο Καθηγητής κ. Φορτσάκης σχετικά με την ακεραιότητα του φορολογικού συστήματος, τόσο από την πλευρά των φορολογουμένων, όσο, και κυρίως, από την πλευρά της φορολογικής διοίκησης.

Φορολογικό σύστημα που πρέπει να διέπεται από συγκεκριμένες θεμελιώδεις αρχές, ορισμένες από τις οποίες μας υπενθύμισε σήμερα ο κ. Φορτσάκης.

Αρχές όπως:

1^ον. Η διαφάνεια: Το φορολογικό σύστημα δεν πρέπει να προκαλεί αμφιβολίες ως προς τους κανόνες του και τη θέσπισή τους, ούτε και υποψίες για τον τρόπο εφαρμογής του από τη Διοίκηση.

2^ον. Η ουδετερότητα: Δεν πρέπει να καθοδηγεί την οικονομική συμπεριφορά προκαλώντας οικονομικές στρεβλώσεις, με εξαίρεση περιπτώσεις κοινωνικής ευαισθησίας ή περιφερειακής ανάπτυξης.

3^ον. Η ευρύτητα της φορολογικής βάσης: Οι φόροι πρέπει να επιβάλλονται σε όσο το δυνατόν πιο πλατιά φορολογική βάση με ελάχιστες και κοινωνικά επιβαλλόμενες περιπτώσεις συναλλαγών ώστε τα δημόσια έσοδα να είναι υψηλά και οι συντελεστές όσο το δυνατόν πιο χαμηλοί.

4^ον. Η απλότητα: Να περιλαμβάνει απλούς κανόνες και διαδικασίες ώστε να ελαχιστοποιείται το οικονομικό κόστος συμμόρφωσης και να είναι κατανοητό από τους φορολογούμενους, τους εφοριακούς και τους δικαστικούς.

5^ον. Η σταθερότητα: Οι κανόνες του φορολογικού συστήματος πρέπει να μην αλλάζουν συχνά, παρά μόνον εφόσον το επιτάσσει η ανάγκη για προσαρμογή στις εξελισσόμενες συναλλαγές.

6^ον. Η λειτουργικότητα: Το φορολογικό σύστημα δεν πρέπει να είναι γραφειοκρατικό.

7^ον. Η στόχευση στην ανάπτυξη: Οι φόροι πρέπει να αποσπούν όσο το δυνατό μικρότερο ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος του πολίτη για να μπορεί το υπόλοιπο να διοχετεύεται στην πραγματική Οικονομία και να τροφοδοτείται η ανάπτυξη.

8^ον. Η ισορροπία των φόρων: Το φορολογικό σύστημα πρέπει να επιτυγχάνει ισορροπία μεταξύ των διαφόρων ειδών φόρων για λόγους δικαιοσύνης αλλά και αντιμετώπισης απρόβλεπτων οικονομικών συνθηκών.

9^ον. Η ισότητα: Θα πρέπει να στηρίζεται στην αρχή της οριζόντιας και κάθετης φορολογικής ισότητας και να επιτυγχάνει τη δίκαιη κατανομή του φορολογικού βάρους.

10^ον. Η νομιμότητα: Το φορολογικό σύστημα δεν πρέπει να αντιτίθενται στις αρχές του Καταστατικού Χάρτη της Πολιτείας και τις Διεθνείς Συνθήκες.

Κυρίες και Κύριοι,

Το ερώτημα που τίθεται είναι εάν αυτές οι αρχές διέπουν το σημερινό φορολογικό σύστημα της χώρας μας.

Πολύ φοβάμαι πως όχι.

Και εξηγώ:

1^ον. Το σύστημα είναι έντονα γραφειοκρατικό. Όλες οι φορολογικές διατάξεις αριθμούν, τους τελευταίους 14 μήνες, 1.718 σελίδες, πέραν του «Επιχειρησιακού Προγράμματος για την Καταπολέμηση της Φοροδιαφυγής».

2^ον. Το σύστημα είναι πολύπλοκο. Την τελευταία χρονιά έχουν ψηφιστεί 10 Νόμοι με αποκλειστικά φορολογικές ή κατά κύριο λόγο διατάξεις.

3^ον. Το σύστημα είναι αντιφατικό. Από τη μία υποτίθεται ότι καταδιώκει, με κάθε μέσο, τη φοροδιαφυγή και από την άλλη αμνηστεύει, μέσω της περαίωσης, όσους έχουν φοροδιαφύγει προκειμένου να καλύψει «μαύρες τρύπες» του Προϋπολογισμού. Μάλιστα, όπως σωστά επισημαίνει ο κ. Φορτσάκης, πέρυσι, για πρώτη φορά, παρατηρήθηκε το φαινόμενο στον ίδιο Νόμο να εισάγονται, ταυτόχρονα, μέτρα κατά της φοροδιαφυγής και φορολογική αμνηστία.

4^ον. Το σύστημα είναι άδικο. Υπάρχουν φαινόμενα ισοπεδωτικής κυρωτικής αντιμετώπισης προφανώς διαφορετικών παραβάσεων ή ακόμη και δυσμενέστερης μεταχείρισης μικρότερης βαρύτητας περιπτώσεων από άλλες, σημαντικά σοβαρότερες. Το Κράτος θεωρεί τον φορολογούμενο εξαρχής εν δυνάμει φοροφυγά και όχι ειλικρινή, μέχρι απόδειξης του εναντίου.

5^ον. Το σύστημα δεν χαρακτηρίζεται από σταθερότητα. Εντός ενός έτους, νέες διατάξεις καταργούν ή μεταβάλλουν διατάξεις άλλων φορολογικών νόμων, όπως έγινε με το ζήτημα της φορολόγησης των μερισμάτων (Ν. 3842/2010 και Ν. 3943/2011) πριν καν οι φορολογούμενοι συνειδητοποιήσουν τη θέση τους σε ισχύ, γεγονός που αποτυπώνει τα «γονατογραφήματα» του Υπουργείου Οικονομικών.

6^ον. Το σύστημα δεν στοχεύει στην ανάπτυξη. Η Πολιτεία έχει «μονιμοποιήσει» τις έκτακτες εισφορές των επιχειρήσεων, και μάλιστα τις έχει αυξήσει για οικονομικές χρήσεις που είναι δυσμενέστερες για τις εταιρείες.

7^ον. Το Κράτος δεν είναι συνεπές στις υποχρεώσεις του.

Η Κυβέρνηση έχει γίνει οπαδός του κινήματος «Δεν πληρώνω».

Μάλιστα, με δεδομένο ότι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου προς τρίτους ανέρχονται στα 5,35 δισ. ευρώ μόνο για το 2010, αποδεικνύεται ότι η Κυβέρνηση έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο εσωτερικό χρέος, επιβαρύνοντας, ακόμα περισσότερο, την ήδη συρρικνωμένη ρευστότητα του ιδιωτικού τομέα, διογκώνοντας τα «λουκέτα» στην αγορά και «τιμωρώντας» την επιχειρηματικότητα.

8^ον. Το σύστημα είναι αναποτελεσματικό. Η υπερφορολόγηση νοικοκυριών και επιχειρήσεων δεν έχει οδηγήσει στην επιθυμητή αύξηση των εσόδων. Αντιθέτως μάλιστα, η υστέρηση έναντι των στόχων διευρύνεται.

Και αυτό γιατί, μεταξύ άλλων, διογκώνεται και η φοροδιαφυγή.

Σύμφωνα με το Εβδομαδιαίο Δελτίο της Alpha Bank, «οι απώλειες εσόδων από την αύξηση της φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ ανέρχονται στο 1,1 δισ. ευρώ το 2010 και οι απώλειες εσόδων από την αύξηση της φοροδιαφυγής στο φόρο εισοδήματος υπερβαίνουν το 1 δισ. ευρώ το 2010.» [Alpha Bank, Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων, 27 Ιανουαρίου 2011].

Κυρίες και Κύριοι,

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η φοροδιαφυγή έχει τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες.

Υπονομεύει κάθε προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης, υποδαυλίζει τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών, δημιουργεί συνθήκες μη υγιούς ανταγωνισμού στην οικονομία, θίγει ζητήματα ισονομίας και ισοπολιτείας, υποσκάπτει το ρόλο του κοινωνικού κράτους, «ροκανίζει» την κοινωνική συνοχή.

Η φοροδιαφυγή είναι ένα φαινόμενο που καμία χώρα δεν έχει κατορθώσει να αντιμετωπίσει με απόλυτη αποτελεσματικότητα.

Η ίδια η φύση του φόρου, που αποτελεί για το φορολογούμενο υποχρεωτική μονομερή μεταβίβαση πόρων προς το κράτος, χωρίς άμεσο αντάλλαγμα ή αντίκρισμα, συντελεί σ’ αυτό.

Όλες οι Κυβερνήσεις θέτουν τον περιορισμό της φοροδιαφυγής ως έναν κεντρικό στόχο της πολιτικής τους.

Το ίδιο και η παρούσα.

Τα αποτελέσματα, όμως, αυτών των προσπαθειών στη χώρα μας δεν είναι ακόμη ικανοποιητικά.

Προτείνονται, μεταξύ άλλων, και στο πλαίσιο της ενίσχυσης της ακεραιότητας του φορολογικού συστήματος:

1^ον. Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης μεταξύ Πολιτείας και επιχείρησης.

Η Πολιτεία για να αξιώνει αυστηρή τήρηση των φορολογικών νόμων πρέπει να δεσμεύεται για την έγκαιρη εκτέλεση των υποχρεώσεών της.

Για παράδειγμα, δεν μπορεί να αυστηροποιεί το πλαίσιο για την είσπραξη των φόρων χωρίς να δεσμεύεται για την επιστροφή των φόρων, όπου αυτό επιβάλλεται.

2^ον. Η απλοποίηση και ο εξορθολογισμός της φορολογικής νομοθεσίας και η κωδικοποίησή της.

3^ον. Η οριστική κατάργηση της πολιτικής των ρυθμίσεων και των φορολογικών αμνηστιών, επιλογές που υποσκάπτουν την αξιοπιστία των συνεπών φορολογουμένων και επιβραβεύουν τους φοροφυγάδες.

4^ον. Η κατάργηση του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων (ΚΒΣ). Προτείνεται η κατάργηση των περισσοτέρων διατάξεων και μεταφορά ορισμένων αναγκαίων διατάξεων σε άλλες φορολογίες.

Έχει νομοθετηθεί αλλά η Επιτροπή δεν έχει συνεδριάσει πολλές φορές για να γίνουν οι αλλαγές μέχρι 31.12.2011, όπως προβλέπει η γενική διάταξη κατάργησης.

5^ον. Ο περιορισμός της επαφής φορολογικών αρχών και επιχειρήσεων, κατά τα πρότυπα ξένων συστημάτων.

6^ον. Η θεσμοθέτηση μίας και μοναδικής επιτροπής εξωδικαστικού συμβιβασμού.

Η κατάργηση των διαφόρων επιτροπών διοικητικής επίλυσης των φορολογικών διαφορών, η ενίσχυση του θεσμού της διαιτησίας με την καθιέρωσή της ως υποχρεωτικής εφόσον ζητηθεί από το φορολογούμενο και ο εμπλουτισμός της με στελέχη από τον ιδιωτικό τομέα με παράλληλη διασφάλιση αποφυγής περιπτώσεων ασυμβιβάστου.

7^ον. Η ποινική δίωξη της φοροδιαφυγής να μην εξαρτάται από τυχόν συμβιβασμό.

Δυστυχώς τώρα συνδέεται με την έκβαση της διοικητικής επίλυσης της φορολογικής διαφοράς.

8^ον. Η αξιολόγηση των επιπτώσεων των νομοθετικών και κανονιστικών φορολογικών ρυθμίσεων (impact assessment) με βάση Εγκύκλιο του πρώην Πρωθυπουργού από 1^ης Μαρτίου 2007.

9^ον. Η δημιουργία συστήματος κεντρικής παρακολούθησης και καταγραφής συναλλαγών φορολογικού αντικειμένου επιτηδευματιών σε χρόνο πλησίον της διενέργειάς τους.

10^ον. Ειδικός τρόπος φορολόγησης για επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες.

Κυρίες και Κύριοι,

Προς αυτή την κατεύθυνση, όπως άλλωστε πράττουμε μέχρι σήμερα, θα στηρίξουμε προσπάθειες και σχέδια για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.

Αρκεί αυτά να μην είναι επικοινωνιακά «πυροτεχνήματα» και να εδράζονται σε καλά σχεδιασμένα, ρεαλιστικά και συνεκτικά πρόγραμμα.

Άλλωστε η Νέα Δημοκρατία έχει αποδείξει έμπρακτα και διαχρονικά ότι ασκεί με ευθύνη τον εκάστοτε θεσμικό ρόλο της.

Share