1. Η Standard & Poor’s, προχώρησε στην υποβάθμιση κατά μία μονάδα της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ από ΑΑΑ σε ΑΑ+. Τι σημαίνει αυτό για την Ευρώπη;
Η Ευρώπη έχει τα δικά της μεγάλα, ανοικτά και σύνθετα οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα.
Σίγουρα η υποβάθμιση θα επηρεάσει τις Ευρωπαϊκές αγορές, ενισχύοντας την υπάρχουσα αβεβαιότητα.
Πιο πολύ όμως θα επηρεάσει τις Ευρωπαϊκές οικονομίες η αυξημένη πιθανότητα μιας νέας ύφεσης στις ΗΠΑ.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, η υποβάθμιση και η παραδοχή από τον οίκο αξιολόγησης της έστω και περιορισμένης αστοχίας στις εκτιμήσεις της, αναδεικνύουν την αναγκαιότητα άμεσης δημιουργίας ενός επαρκούς ρυθμιστικού, εποπτικού και ελεγκτικού πλαισίου λειτουργίας αυτών των οίκων.
Λειτουργία που χαρακτηρίζεται από έλλειψη ανταγωνισμού, απουσία μεθοδολογικών κανόνων και κυρίως σύγκρουση συμφερόντων.
2. Η συγκεκριμένη υποβάθμιση προσέδωσε μια παγκόσμια διάσταση στην κρίση χρέους της Ευρωζώνης. Μήπως τελικά έχει έλθει η ώρα για να υπάρξει μια περισσότερο συλλογική ενεργοποίηση της Ευρώπης;
Είναι γεγονός ότι, όλο αυτό το χρονικό διάστημα, η Ευρώπη αντιμετώπισε την κρίση χρέους στους κόλπους της διστακτικά, συμβιβαστικά, με ημίμετρα, επιδεικνύοντας αργά αντανακλαστικά.
Πράγματι, θεωρώ ότι ήρθε η ώρα, έστω και καθυστερημένα, να υπάρξει μια συνολική, συνεκτική και πειστική λύση.
Ήρθε η ώρα της έκδοσης ευρωομολόγου ώστε να αυξηθεί το βάθος της ευρωπαϊκής αγοράς ομολόγων και να μειωθεί το κόστος δανεισμού σε κράτη με δημοσιονομικά προβλήματα.
Πάντως, σε κάθε περίπτωση, ακόμη και αν δεν γίνει αυτό άμεσα, επιβάλλεται η ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης (EFSF), ώστε αυτός να καταστεί αξιόπιστος από τις αγορές.
Διότι, με την αναγκαία ευελιξία που του προσέδωσαν οι πρόσφατες Ευρωπαϊκές αποφάσεις, ο Μηχανισμός πλησιάζει στα χρηματοδοτικά όριά του.
Όρια που «τεστάρονται» στην περίπτωση χωρών, όπως είναι η Ιταλία και η Ισπανία.
3. Οι τελευταίες οικονομικές εξελίξεις ανέδειξαν το γενικότερο αναπτυξιακό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη η οποία δείχνει να παραμένει πιστή στο δόγμα του Μάαστριχτ. Ποιο το σχόλιό σας;
Δεν χωράει αμφιβολία ότι η δημοσιονομική εξυγίανση είναι αναγκαία συνθήκη για την ενίσχυση του μεσοπρόθεσμου δυνητικού ρυθμού ανάπτυξης.
Δεν είναι όμως και ικανή.
Γιατί αυτό που επίσης χρειάζεται είναι η άμεση συγκρότηση ενός σχεδίου και η ανάληψη δράσεων για τη διαμόρφωση ενός νέου οικονομικού προτύπου.
Προτύπου που θα στοχεύει, επί της ουσίας, στην επίτευξη της διατηρήσιμης ανάπτυξης, στην ενίσχυση της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής.
Προς αυτή την κατεύθυνση, έγκαιρα, ο Πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, κ. Σαμαράς, κατέθεσε ένα ρεαλιστικό σχέδιο για την Επανεκκίνηση της Ελληνικής Οικονομίας.
Γιατί όπως τόνισε, πρόσφατα, και ο Νομπελίστας, κ. Solow, για να μειωθούν τα ελλείμματα πρέπει η Οικονομία να πάρει μπροστά…
4. Αποτελεί σύμπτωση το γεγονός ότι όλες οι προβληματικές οικονομίες της Ευρώπης βρίσκονται όλες στον Νότο;
Είναι γεγονός ότι οι χώρες αυτές εμφανίζουν μεγάλες μακροοικονομικές ανισορροπίες.
Συνιστούν συνεπώς αδύναμους κρίκους για τις αγορές.
Ιδίως η Ελλάδα, λόγω των χρόνιων «νοσημάτων» της Οικονομίας της αλλά και της ακολουθούμενης σήμερα αναποτελεσματικής «θεραπευτικής αγωγής».
Η Ευρώπη όμως βρίσκεται αντιμέτωπη με μία «συστημική» κρίση χρέους που επεκτείνεται στην καρδιά της, αναδεικνύοντας τις δομικές ανισορροπίες και ατέλειές της, οι οποίες και απειλούν τη βιωσιμότητα του κοινού νομίσματος.
5. Κατά την εκτίμησή σας, ποσό θα διαρκέσει αυτή η κρίση, στην Ευρώπη αλλά και στη χώρα μας;
Ασφαλείς και ακριβείς εκτιμήσεις δεν μπορούν να γίνουν, αφού η κρίση είναι μεγάλη, βαθιά και πολυδιάστατη.
Σε κάθε περίπτωση απαιτείται ψυχραιμία, διορατικότητα, αποφασιστικότητα, γρήγορα αντανακλαστικά, ενίσχυση της συνεργασίας και του συντονισμού σε Ευρωπαϊκό, αλλά και σε διεθνές, επίπεδο ανάμεσα στις Κυβερνήσεις, στις κεντρικές τράπεζες και στις ρυθμιστικές αρχές.
Σε ότι αφορά τη χώρα μας, αυτή σήμερα βρίσκεται σε δυσχερέστερη θέση απ’ ότι ήταν πριν από ορισμένους μήνες.
Το δημοσιονομικό έλλειμμα παραμένει σε υψηλά, διψήφια, ποσοστά, το δημόσιο χρέος έχει εκτιναχθεί σε μη βιώσιμα επίπεδα, η πραγματική οικονομία είναι βυθισμένη στην ανεργία και στην ύφεση.
6. Η παγκόσμια οικονομική ύφεση θα έχει επιπτώσεις στην χώρα μας;
Προφανώς, αν προκύψει, όπως αρκετοί προβλέπουν, θα έχει.
Στην ένταση και την έκταση της εγχώριας ύφεσης, και μεταξύ άλλων, στις εξαγωγές και στον τουρισμό.
Όμως, τουλάχιστον σήμερα, οι χώρες της ευρωζώνης παρουσιάζουν, έστω και αναιμικούς, θετικούς ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης.
Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της ευρωζώνης που βρίσκεται σε βαθιά και παρατεταμένη ύφεση και η οποία εκτιμάται περίπου στο 4% για φέτος και πάνω από 10% σωρευτικά την τελευταία τριετία.
Ύφεση η οποία απορροφά από τη μία μεριά την αποτελεσματικότητα των μέτρων λιτότητας (ο φαύλος κύκλος ελλείμματος – ύφεσης) και οδηγεί από την άλλη μεριά την Οικονομία στην «παγίδα χρέους».
7. Εκτιμάται ότι θα επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι για εφέτος;
Όπως φαίνεται από την πορεία εκτέλεσης του Προϋπολογισμού για το 1ο επτάμηνο του έτους, ακόμη και μετά την αναθεώρηση των επιμέρους στόχων λόγω αδυναμίας επίτευξής τους και παρά τις λογιστικές αλχημείες με τη μετάθεση πληρωμών από τον Ιούλιο στον Αύγουστο, η χώρα βρίσκεται σε δημοσιονομικό εκτροχιασμό.
Τα έσοδα συνεχίζουν να καταρρέουν, οι πρωτογενείς δαπάνες παρουσιάζουν διευρυνόμενη υπέρβαση έναντι των στόχων, το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων βουλιάζει και προβλέπεται πλέον ακόμη πιο μειωμένο, το «εσωτερικό χρέος» διογκώνεται, το έλλειμμα παραμένει σημαντικά υψηλότερο από πέρυσι.
Η χώρα, παρά τις πρωτόγνωρες θυσίες των πολιτών της, αποτελεί ένα «καλό παράδειγμα» αποτυχημένης δημοσιονομικής πολιτικής.
Και όμως, η Κυβέρνηση συνεχίζει, μέσα και από το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο, να υιοθετεί την ίδια αποτυχημένη «συνταγή», αυξάνοντας μάλιστα και τη δοσολογία της.
Τα νέα μέτρα μπορεί να βελτιώσουν την πορεία εκτέλεσης του Προϋπολογισμού, δεν θα έχουν όμως το προσδοκώμενο δημοσιονομικό αποτέλεσμα.
Και αυτό γιατί έχουν ήδη αποδειχθεί όχι μόνο κοινωνικά άδικα αλλά και οικονομικά αναποτελεσματικά.
8. Ενδέχεται συνεπώς να έχουμε και νέα επώδυνα μέτρα;
Φυσικά.
Καταρχήν, το ενδεχόμενο νέων μέτρων δεν το έχει αποκλείσει ούτε ο Υπουργός Οικονομικών.
Άλλωστε αυτό αποτελεί προσφιλή επαναλαμβανόμενη πρακτική της Κυβέρνησης.
Όπως είναι και η τακτική των επαναλαμβανόμενων περαιώσεων και της διόγκωσης των ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Ληξιπρόθεσμες οφειλές, που επιβαρύνουν την, ήδη, συρρικνωμένη ρευστότητα του ιδιωτικού τομέα, «διογκώνουν» τα λουκέτα στην αγορά και «τιμωρούν» την επιχειρηματικότητα.
9. Γιατί οι Ευρωπαίοι εταίροι μας, είτε οι συντηρητικοί είτε οι σοσιαλιστές, αγνοούν τις προτάσεις σας;
Δεν τις αγνοούν…
Αν παρακολουθήσει κανείς τις εξελίξεις θα διαπιστώσει ότι αυξάνονται συνεχώς οι πολιτικοί, από διαφορετικά ιδεολογικά στρατόπεδα, οι οποίοι αποδέχονται την ορθότητα των θέσεων της Νέας Δημοκρατίας.
Αρκετές μάλιστα από αυτές είναι πλέον αποδεκτές και από τους εταίρους μας.
Η Τρόικα, στην τελευταία της Έκθεση, θεωρεί θετική τη στάση της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης ως προς τις διαρθρωτικές αλλαγές και τις αποκρατικοποιήσεις, υιοθετεί προτάσεις της όπως είναι η εργασιακή εφεδρεία και ο μηχανισμός τεκμαρτής φορολόγησης για τους αυτοαπασχολούμενους, και συμφωνεί μαζί της στην αναγκαιότητα ενίσχυσης της ρευστότητας της Οικονομίας.
Είναι γεγονός ότι υπάρχει, σε μικρότερο βέβαια βαθμό σήμερα, διάσταση απόψεων στο ζήτημα της μείωσης των φόρων.
Και σε αυτό το πεδίο όμως θεωρώ ότι θα δικαιωθούν οι θέσεις της Νέας Δημοκρατίας.
Όπως έγινε πρόσφατα και με την πρότασή της για την άντληση 50 δισ. ευρώ από την αξιοποίηση της κρατικής περιουσίας και την προώθηση ώριμων αποκρατικοποιήσεων.
10. Η τελευταία απόφαση των Βρυξελλών διασφαλίζει την χώρα μας;
Όχι δεν την διασφαλίζει.
Προσφέρει βέβαια ανακούφιση με τη βελτίωση των όρων δανεισμού.
Όμως, η συμμετοχή των ιδιωτών στο ρίσκο των κρατικών ομολόγων, και με τις ασάφειες που υπάρχουν, κατέστησε αναπόφευκτη την τοποθέτηση της χώρας σε καθεστώς «επιλεκτικής» ή «περιορισμένης» χρεοκοπίας. Χωρίς να γνωρίζουμε τη διάρκειά της αφού δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο σε χώρα της ευρωζώνης και με αβέβαιες συνέπειες ιδιαίτερα εάν η αναδιάρθρωση του χρέους δεν αντιμετωπισθεί ως επαρκής από τις αγορές.
Ενώ ενισχύεται και το κόστος για τους φορολογούμενους: η χώρα μας θα χρειαστεί να δανειστεί επιπλέον πόρους προκειμένου να βελτιώσει την αξιοπιστία των νέων ομολόγων που θα δώσει στον ιδιωτικό τομέα [credit enhancement].
Επίσης, οι αποφάσεις δεν καθιστούν το χρέος βιώσιμο αφού μεγάλο μέρος του προβλήματος απλώς μετατίθεται για το μέλλον.
Ενώ, η νέα δανειακή σύμβαση προϋποθέτει την υπογραφή ενός νέου Μνημονίου, το οποίο θα συνοδεύεται, πιθανόν, από πρόσθετα μέτρα και «εμπράγματες εγγυήσεις», και σίγουρα, αφού το καθεστώς δημοσιονομικής επιτήρησης παρατείνεται, από ασφυκτικό και συνεχή διεθνή οικονομικό έλεγχο.
11. Η αγορά σήμερα αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα ρευστότητας καθώς οι τράπεζες έχουν σταματήσει τη χορήγηση δανείων, όπως στο παρελθόν. Στο οικονομικό πλάνο σας προβλέπεται η ενίσχυση των τραπεζών.
Σήμερα, οι ελληνικές τράπεζες βρίσκονται αντιμέτωπες με μεγάλες προκλήσεις.
Προκλήσεις που απορρέουν από τις αβεβαιότητες του εγχώριου και διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος, από την επιβράδυνση του ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης, από τη συρρίκνωση του ρυθμού πιστωτικής επέκτασης, από την επιδείνωση της χρηματοοικονομικής κατάστασης επιχειρήσεων και νοικοκυριών, από τον περιορισμό της πρόσβασης στις πηγές χρηματοδότησης, από τη συνεχιζόμενη φυγή των καταθέσεων.
Και όλες αυτές εν αναμονή της αποτίμησης των ζημιών που θα υποστούν από τη συμμετοχή τους στην αναδιάρθρωση του χρέους και του ελέγχου στα χαρτοφυλάκιά τους από ξένη εταιρεία.
Αυτή η εικόνα επιτάσσει την ανάγκη συνετής και διορατικής διαχείρισης της κατάστασης τόσο από την Πολιτεία όσο και τα πιστωτικά ιδρύματα.
Πολιτεία η οποία οφείλει να λαμβάνει πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της ροής των πιστώσεων στην αγορά και την αναθέρμανση της οικονομίας.
Στο πλαίσιο αυτό η Νέα Δημοκρατία πρότεινε την από κοινού δέσμευση των τραπεζών να προσφέρουν, στο εξής, στην πραγματική Οικονομία, ένα μέρος από τις εγγυήσεις που λαμβάνουν.
Και η ΕΚΤ, όπως έχει ήδη ζητήσει ο κ. Σαμαράς από τον κ. Τρισέ, να παρατείνει τα έκτακτα μέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας των τραπεζών, πέρα από το 2011, για όλο το 2012.
12. Μέσα σε αυτό το οικονομικό πεδίο, ο κ. Σαμαράς αρνείται να στηρίξει την Κυβέρνηση. Θα συνεχίσετε αυτή την τακτική;
Η Νέα Δημοκρατία, όλο αυτό το χρονικό διάστημα, παρά τη διαφωνία με τις επιλογές και τους χειρισμούς της Κυβέρνησης, αλλά και την αναποτελεσματικότητα της εφαρμοζόμενης πολιτικής τήρησε στάση δημιουργικής ευθύνης.
Δεν ασκεί «δομική αντιπολίτευση».
Δεν λέει «όχι σε όλα», όπως μονότονα έκανε ως Αντιπολίτευση το ΠΑΣΟΚ.
Στήριξε, στηρίζει και θα στηρίξει, στοχευμένα, ότι θεωρεί ωφέλιμο για τη χώρα.
Συναίνεση όμως στο αποδεδειγμένο λάθος δεν μπορούμε και δεν πρέπει να δώσουμε.