Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη, είναι κρίσιμη, είναι ρευστή.

Ας αποτυπώσουμε την πραγματικότητα. Αυτή η Κυβέρνηση, η Κυβέρνηση Εθνικής Ευθύνης, όταν σχηματίστηκε παρέλαβε: Μια ύφεση, πολύ βαθύτερη από τις εκτιμήσεις του Μαρτίου. Μια ανεργία και ειδικότερα στους νέους, πολύ υψηλότερη από τις προβλέψεις του Μαρτίου. Μια πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού εκτός στόχων. Ταμειακά διαθέσιμα του κράτους, δεδομένης της καθυστέρησης στην αποδέσμευση προγραμματισμένων δόσεων του δανείου σε οριακό σημείο. Ένα τεράστιο έλλειμμα αξιοπιστίας, λόγω αποκλίσεων, μεταξύ προθέσεων σχεδιασμού και υλοποίησης. Ένα έλλειμμα αξιοπιστίας μεγάλο και δύσκολα διαχειρίσιμο. Και όλα αυτά αφορούν και τους δήμους.

Τι πρέπει να κάνουμε. Το πρώτο πράγμα είναι να ενισχύσουμε το κεφάλαιο αξιοπιστίας της χώρας, γιατί μόνον μία χώρα αξιόπιστη, μπορεί να σταθεί απέναντι στους εταίρους της και να αξιώσει καλύτερη μεταχείριση. Και αυτό κάνουμε στην κατεύθυνση αύξησης της ποσότητας και βελτίωσης της ποιότητας αξιοπιστίας, και δείχνουμε δείγματα γραφής. Το ότι η Ελλάδα περνά από τη σφαίρα των λόγων και των προθέσεων, στο πεδίο των δύσκολων αλλά αναγκαίων αποφάσεων και πράξεων.

Ξεκινώντας και σε αυτό το σημείο κάνω εισαγωγή στην τοποθέτησή μου, επί του θέματος, από την πιστή εκτέλεση του προϋπολογισμού. Πιστή εκτέλεση του προϋπολογισμού: Ήδη στους δύο πρώτους μήνες αυτής της Κυβέρνησης, της Κυβέρνησης Εθνικής Ευθύνης, υπάρχουν κάποια πρώτα θετικά ενθαρρυντικά ελπιδοφόρα μηνύματα ό,τι το πρόγραμμα οικονομικής πολιτικής, επανέρχεται εντός στόχων. Ενδεικτικά και μόνον: Τον Αύγουστο, για πρώτη φορά από τότε που μπήκαμε σε πρόγραμμα οικονομικής πολιτικής, είχαμε πλεόνασμα στον κρατικό προϋπολογισμό ύψους 850 εκατομμυρίων ευρώ. Τόσο τον Ιούλιο όσο και τον Αύγουστο, είχαμε μείωση των δαπανών κατά 17,5%, σε σχέση με τους αντίστοιχους μήνες του 2011. Ενώ μειώθηκαν τον Αύγουστο οι αποκλίσεις και στο σκέλος των εσόδων. Αυτά είναι ενδεικτικά μηνύματα, δεν σημαίνει ότι η τάση αυτή θα εξακολουθήσει να ισχύει.

Το αποτέλεσμα όμως αυτών των μηνυμάτων είναι ότι στο πρώτο οκτάμηνο του έτους, το πρωτογενές έλλειμμα είναι 1,3 δισ. από 6 δισ. την αντίστοιχη περυσινή περίοδο. Η Κυβέρνηση συνεχώς προσπαθεί. Όσο πιο συνεκτικά και αποτελεσματικά θα περπατήσουμε σε αυτόν τον δύσκολο δρόμο, τόσο πιο γρήγορα ουσιαστικά και βιώσιμα, θα ξεκολλήσουμε από το τέλμα. Σε αυτή την προσπάθεια, συμμετέχουν, το αναγνωρίζουμε, συμβάλλουν και οι Δήμοι και οι Περιφέρειες της χώρας μας.

Θα ήθελα όμως να δούμε λίγο όμως ποια είναι η πραγματικότητα. Οι πόροι που αποδίδονται στους ΟΤΑ πρώτου και δεύτερου βαθμού σύμφωνα με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» έχουν ως εξής. Είναι ως ποσοστό συγκεκριμένων εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού και προέρχονται από τις εξής πηγές και το αναφέρω αυτό για να το γνωρίζουν όλοι οι συνάδελφοι. Για τους Δήμους: 21,3 % από τον φόρο εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, 12% από το ΦΠΑ, 50% τον φόρο ακίνητης περιουσίας. Στις Περιφέρειες: 2,4% από τον φόρο εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων και 4% από τον φόρο προστιθέμενης αξίας.

Στο φετινό προϋπολογισμό, στον προϋπολογισμό του 2012, εγράφησαν πιστώσεις βάσει των προβλέψεων εσόδων προκειμένου να αποδοθούν όλοι οι θεσμοθετημένοι πόροι ΚΑΠ σε Δήμους και Περιφέρειες. Πόσος ήταν ο προϋπολογισμός που ψηφίσαμε και δεν άλλαξε ποτέ; 2,4 δισ. για τους Δήμους και 600 εκατ. για τις Περιφέρειες, δηλαδή συνολικό άθροισμα γύρω στα 3 δισ. Στη συνέχεια, κατατέθηκε όπως γνωρίζουμε όλοι συμπληρωματικός προϋπολογισμός και το ποσό διαμορφώθηκε σε 2,34 δισ. για τους Δήμους και 175,4 εκατ. για τις Περιφέρειες. Σε ό,τι αφορά τους Δήμους, 192 από αυτά τα εκατομμύρια, ήταν υποχρεώσεις για το 2011.

Πράγματι, και το επικαλούνται οι εκπρόσωποι των Δήμων, στις 19/3 του 2012, υπήρχε μία επιστολή του τότε Αναπληρωτή Υπουργού του κ. Σαχινίδη, στην οποία αναφέρονταν ότι οι πόροι που θα μπορούσαν να αποδοθούν στους δήμους από τον τακτικό προϋπολογισμό, ανέρχονται στα 2,7 διs. ευρώ. Όχι 2,4 που είναι ο προϋπολογισμός, 2,7. Βεβαίως, έθετε τρεις προϋποθέσεις: Πρώτον, ότι το ποσό αυτό μπορεί να μεταβληθεί ανάλογα με την πραγματική απόδοση των παρεμβάσεων του μεσοπρόθεσμου προγράμματος. Δεύτερον, ανάλογα με το ρυθμό της είσπραξης των αντίστοιχων εσόδων και τρίτον, ανάλογα με την ύπαρξη των ταμειακών διαθεσίμων. Αυτό, 19/3/2012.

Το αποτέλεσμα ήταν -μιλάω για τους δήμους- τον Ιανουάριο, το Φεβρουάριο, το Μάρτιο, τον Απρίλιο να αποδίδονται 200 εκατομμύρια μηνιαίως, ουσιαστικά 200 επί 12 μας κάνει το 2,4 και σε ένα μήνα μάλιστα 215. Δεν τηρούνταν ούτε καν ο Προϋπολογισμός που είχαμε ψηφίσει, πολλώ δε μάλλον ο Συμπληρωματικός Προϋπολογισμός.

Αντίστοιχα, είναι και τα ποσά που ισχύουν για τις Περιφέρειες. Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Από τη στιγμή που αυτή η κυβέρνηση εθνικής ευθύνης έχει αποφασίσει να τηρήσει πιστά τον Προϋπολογισμό, από τη δημιουργία της και μετά, αποδίδονται σταθερά, τακτικά, 188 εκατομμύρια στους δήμους, έτσι ώστε στο τέλος να κλείσουμε στα 2,34, να κάνουμε πιστή υλοποίηση του Προϋπολογισμού. Έτσι, το ποσό που απομένει είναι 560 εκατομμύρια ευρώ, το οποίο μεταφράζεται σε τρεις δόσεις των 188 εκατομμυρίων. Αυτή είναι πραγματικότητα. Θα μπορούσε αυτή η κυβέρνηση να δώσει παραπάνω εάν οι προηγούμενες κυβερνήσεις είχαν τηρήσει τους προϋπολογισμούς. Επιπρόσθετα, θα αποδοθούν μέσω του Προϋπολογισμού του Υπουργείου Εσωτερικών τα ακόλουθα ποσά:

213.875.000 ευρώ που αφορούν στην τέταρτη δόση από το σύνολο των 8 δόσεων της ρύθμισης των οφειλομένων στους δήμους. Πράγματι, όπως ελέχθη, μετά από Οδηγία του κ. Πρωθυπουργού, αναφορικά με την απόδοση της 4ης δόσης, από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, λαμβάνοντας υπόψη τα ταμειακά διαθέσιμα και το χρηματοδοτικό πρόγραμμα του μηνός Σεπτεμβρίου και με δεδομένο την αλήθεια ότι η πίστωση είναι διαθέσιμη προς  ανάληψη –ταμειακά διαθέσιμα δεν έχουμε- αποφάσισε τη διάθεση του ποσού των 35 εκατομμυρίων ευρώ. Ενταλματοποιήθηκε αυτό το ποσό από την αρμόδιa ΥΔΕ του Υπουργείου Εσωτερικών και θα προσπαθήσουμε, όπως ετέθη, αυτό να γίνεται τακτικά με προγραμματισμό μαζί με την τακτική επιχορήγηση.

Το ποσό των 249 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο αφορά το σύνολο των επενδυτικών δαπανών των δήμων για το έτος 2012.

Το ποσό των 50 εκατομμυρίων ευρώ προέρχεται από τη μείωση των επενδυτικών δαπανών των περιφερειών και το ποσό των 299 εκατομμυρίων ευρώ αφορά τη μεταφορά της ΣΑΤΑ-ΠΔΕ στον Τακτικό Προϋπολογισμό, με τον οποίο θεσπίστηκε η απόδοση των εσόδων του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων στους δήμους να γίνεται πλέον από τον Τακτικό Προϋπολογισμό, μέσω προκαταβολών και μέχρι ποσοστού 1/3 των εσόδων αυτών να διατίθεται για την κάλυψη επενδυτικών δαπανών. Η διαδικασία ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο σε συνεργασία με το Υπουργείο Εσωτερικών με απόφαση τροποποίησης του Προϋπολογισμού. Έτσι, το συνολικό ποσό, που έχει σχεδιαστεί να αποδοθεί στους δήμους, για το έτος 2012, ανέρχεται στα 2.903.875.000 ευρώ και αναλύεται όπως είπα προηγουμένως.

Επιπρόσθετα, το Υπουργείο Οικονομικών σε συνεργασία με το Υπουργείο Εσωτερικών,  λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες των ΟΤΑ και την τρέχουσα δυσμενή οικονομική συγκυρία και χρηματοδοτική συγκυρία, προετοιμάζει, και θεωρώ ότι θα γίνει σύντομα αυτό, νομοθετική παρέμβαση προς διευκόλυνσή τους επιδιώκοντας, καταρχήν, την επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής των δανείων των ΟΤΑ από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Αυτό ετέθη και στη συνάντηση που είχαμε με τον κ.  Πρωθυπουργό. Η ρύθμιση αυτή εκτιμάται ότι θα αποφέρει μειώσεις στις τοκοχρεωλυτικές δόσεις των ΟΤΑ κατά μέσο όρο της τάξεως του 42% και θα αυξήσει έμμεσα τις αποδόσεις των ΚΑΠ κατά περίπου 90 εκατομμύρια ευρώ. Βεβαίως, σε εκείνη τη συνάντηση, οι δήμαρχοι, οι εκπρόσωποι των δημάρχων, έθεσαν το θέμα εάν θα μπορούσε να αξιολογηθεί και η περίοδο χάριτος και χαμηλότερα επιτόκια. Την ίδια μέρα έστειλα επιστολή στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, προκειμένου να συνεκτιμήσει αυτά τα στοιχεία: την περίοδο χάριτος κατά ένα και δύο χρόνια, τη μείωση του επιτοκίου κατά 0,5% και 1% με κεφαλαιοποίηση τόκων ή με καταβολή τόκων. Θέλω να σας πω ότι το μέγιστο σενάριο οικονομικής αντοχής του Ταμείου, με δεδομένο ότι έχει ήδη διευκολύνει δήμους, -το Ταμείο έχει ήδη προβεί σε ρυθμίσεις δανείων δεκαοχτώ δήμων συνολικού ύψους 212 εκατομμυρίων ευρώ, με επιμήκυνση  της διάρκειας αποπληρωμής μέχρι 25 έτη. Επίσης, έχει προβεί σε μειώσεις επιτοκίων των δανείων στους ΟΤΑ και στις επιχειρήσεις τους, σύμφωνα με το Ν. 4038/2011, με κόστος –μείωση εσόδων, δηλαδή, του Ταμείου- 29.000.000 ευρώ. Συνεπώς, το μέγιστο σενάριο οικονομικής αντοχής του Ταμείου είναι αυτό που είχαμε πει, δηλαδή η επιμήκυνση ή η περίοδος χάριτος που μπορεί να προστεθεί μέχρι δύο χρόνια. Για τα επιτόκια είναι δύσκολο το θέμα, παρά ταύτα θα μπορούσε να εξεταστεί η μείωση του επιτοκίου κατά 0,5% κατά την περίοδο χάριτος.

Όλα αυτά θα προσπαθήσουμε να τα βάλουμε σε ένα νομοσχέδιο σύντομα, έτσι ώστε να είμαστε συνεπείς και στις πρωτοβουλίες τις οποίες αναλαμβάνουμε. Σκοπός μας, εκτός των άλλων, μέσα από τη νομοθετική πρωτοβουλία, τη νομοθετική ρύθμιση, είναι να επιμηκυνθεί ο χρόνος με αυτόν τον τρόπο, χωρίς να απαιτηθεί ο προληπτικός έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου για λόγους που γνωρίζετε πολύ καλά. Αυτή είναι η πραγματικότητα.

Πρέπει, όμως, να προσθέσουμε και δύο τρία στοιχεία που δεν ακούγονται συχνά στο δημόσιο λόγο. Για να έχουμε μια πλήρη εικόνα των οικονομικών των ΟΤΑ, πρέπει να κάνουμε και ορισμένες επισημάνσεις επί της εκτέλεσης του Προϋπολογισμού των δήμων και των περιφερειών βάσει των μηνιαίων δελτίων. Έχουμε αύξηση των ταμειακών διαθεσίμων των δήμων. Σύμφωνα με τα απολογιστικά στοιχεία του 2011, τα ταμειακά διαθέσιμα των δήμων στις 31/12/2011 ήταν 835,5 εκατομμύρια ευρώ και στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2012 το ποσό ήταν ακόμη μεγαλύτερο, 887,8 εκατομμύρια ευρώ. Τα ταμειακά διαθέσιμα των δήμων αυξάνονται, μειώνονται οι ληξιπρόθεσμες οφειλές σε μια περίοδο κατά την οποία τόσο τα ίδια τα έσοδά τους όσο και οι επιχορηγήσεις από το κράτος είναι μειωμένες. Συγκεκριμένα, στις 31/12/2011, οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις των δήμων ανέρχονταν στα 836,8 εκατομμύρια ευρώ, ενώ στις 30/06/2012 στα 753,2 εκατομμύρια ευρώ. Το ενδεχόμενο ότι η μείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών, υποχρεώσεων, μπορεί να οφείλεται σε αντίστοιχο δανεισμό των δήμων δεν ισχύει, διότι από τα στοιχεία του Ιουνίου προκύπτει ότι τα έσοδα των δήμων από δανεισμό ανέρχονταν σε 21,5 εκατομμύρια ευρώ. Επιπρόσθετα σε αυτά της περιφέρειας, τα ταμειακά διαθέσιμά τους από αυτά για το αντίστοιχο χρονικό διάστημα, του έτους 2011 και 2012, όλο το έτος 2011 και το πρώτο εξαμήνο του 2012, ήταν 804 εκατομμύρια ευρώ και 779,5 εκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα, ενώ οι ληξιπρόθεσμες οφειλές τους 80,8 εκατομμύρια ευρώ και 50,4 εκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, σας αποτύπωσα την πραγματικότητα, την οποία την έχω παρουσιάσει και στους εκπροσώπους των δήμων. Η Κυβέρνηση της εθνικής ευθύνης πιστεύει στην τοπική αυτοδιοίκηση και στο σημαντικό ρόλο που αυτή καλείται να διαδραματίσει στη σημερινή δύσκολη εθνική συγκυρία. Αναγνωρίζει τη συμβολή της στην αντιμετώπιση της κρίσης αναλαμβάνοντας, όπως όλοι μας, τα βάρη που της αντιστοιχούν για την αντιμετώπιση της οικονομικής κατάστασης. Γνωρίζει όμως και τα σημαντικά περιθώρια συμβολής της στη  μεγάλη προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης, προσαρμογής και πειθαρχίας που έχει ξεκινήσει. Προς την κατεύθυνση αυτή κάθε θεσμική ή διοικητική παρέμβασή μας, υφιστάμενη ή μελλοντική, επιδιώκει όχι μόνο τον εξορθολογισμό, αλλά και τη διοχέτευση κάθε ευρώ που εξοικονομείται σε πολιτικές που στηρίζουν την κοινωνία και ενδυναμώνουν την τοπική οικονομία.

Στην προσπάθεια αυτή εκτιμώ ότι είμαστε όλοι μαζί, κεντρική κυβέρνηση και τοπική αυτοδιοίκηση.